Łódź w latach 50. i 60. XX wieku. Kocie łby i odrapane mury, ale za to ile drzew i przechodniów

Ignacy Płażewski (1899-1977)/Wikipedia Commons

1 z 37

Muzeum Miasta Łodzi jest pierwszą instytucją kultury w mieście, która postanowiła udostępnić swoje zbiory cyfrowo. Dzięki projektowi #dzielimysięŁodzią na stronach Wikimedia Commons i miastograf.pl pojawi się 525 zdjęć Łodzi i łodzian. Ich pierwsza pula znalazła się już w internecie. Wszystkie materiały są dostępne w tzw. domenie publicznej, co oznacza, że każdy z internautów może je wykorzystywać w dowolny sposób. Fotografia Ignacego Płażewskiego przedstawiająca modernistyczne kamienice w tak zwanym 'stylu '37'przy zbiegu alei Kościuszki i Mickiewicza. Widoczne na zdjęciu obie kamienice były własnością Karola i Teodora Enderów, którzy postanowili zagospodarować teren znajdujący się u zbiegu ulic Spacerowej (ob. al. Kościuszki) i Anny (ob. al. Mickiewicza). Narożną kamienicą z 1937 r. zwaną 'Domem literatów' zaprojektował Paweł Lewy, zaś drugą ukończono w 1939 r. wg projektu Radosława Hansa. Na fotografii widać codzienny ruch komunikacji miejskiej oraz mieszkańców w centrum miasta.

Ignacy Płażewski (1899-1977)/Wikipedia Commons

2 z 37

Muzeum w pierwszej kolejności postanowiło udostępnić trzy kategorie fotografii. Pierwsza to zdjęcia wykonane przez Bronisława Wilkoszewskiego z przełomu XIX i XX wieku. Drugą kategorię stanowią zdjęcia Ignacego Płażewskiego, które pochodzą z lat 50., 60. i 70. XX wieku. Scegielniak-Glica, że Płażewski często fotografował codzienne życie łodzian. - To nie były tylko reprezentacyjne gmachy i ważne uroczystości, lecz także łodzianie w codziennych sytuacjach: mieszkaniec idący do sklepu z siatką na zakupy, mama odprowadzająca dziecko do szkoły czy dzieci bawiące się na skwerkach. Te zdjęcia pokazują nam też, jak bardzo Łódź się w tym czasie zmieniła. - opowiada. Ostatnia grupa zdjęć to portrety mieszkańców Łodzi wykonane na przełomie XIX i XX w największych atelier. W internecie udostępniono także rewersy portretów, które często były małymi dziełami sztuki. Wszystkie fotografie mają być udostępnione w internecie do połowy grudnia. Fotografia przedstawia widok ulicy Piotrkowskiej od strony ulicy Więckowskiego w kierunku Placu Wolności. Widać tory, ponieważ w 1960 roku Piotrkowską kursowały tramwaje, potem linie zostały przeniesione na sąsiednią ulicę Zachodnią, natomiast torowisko pozostało jeszcze przez kilka lat. Pod numerem 24, po prawej stronie jest widoczna restauracja z dancingiem 'Peszt'. Po tej samej stronie widać neon 'Eldomu', oferującego artykuły AGD. W oddali znajduje się pomnik Tadeusza Kościuszki, pierwszy raz odsłonięty 14 grudnia 1930 roku. Po agresji Niemiec na Polskę w listopadzie 1939 roku niemieckie władze okupacyjne zburzyły pomnik. Po wojnie odbudowany przy współpracy z twórcą pierwszej rzeźby, Mieczysławem Lubelskim i powtórnie odsłonięty 21 lipca 1960 roku.

Ignacy Płażewski (1899-1977)/Wikipedia Commons

3 z 37

- Bardzo nas cieszy, że zdjęcia, które były schowane gdzieś w archiwach i miało do nich dostęp mało osób, teraz będą powszechnie dostępne. Dzięki temu będzie można zobaczyć nawet te zbiory, których nie można było zobaczyć w muzeum, bo nigdy nie trafiły na ekspozycje - zwraca uwagę Marta Malina Moraczewska ze Stowarzyszenia Wikimedia Polska. - Teraz nie dość, że będą łatwo dostępne, to jeszcze w bardzo dobrej rozdzielczości, co pozwoli na zaobserwowanie wcześniej mało zauważalnych szczegółów. To także świetny materiał dla wszystkich, którzy chcieliby poddać dawne zdjęcia przeróbce, jak na przykład studenci ASP. Fotografia Ignacego Płażewskiego przedstawiająca wypełniony pasażerami tramwaj typu Konstal. Tramwaje tego typu były pierwszymi tramwajami produkowanymi po II wojnie światowej w Polsce. Technologicznie nawiązywały do rozwiązań konstrukcyjnych niemieckich. Na schodkach wejściowych stoją młodzi mężczyźni, którzy nie zmieścili się do środka.

Ignacy Płażewski (1899-1977)/Wikipedia Commons

4 z 37

Łącznikiem między Wikimedia a Muzeum Miasta Łodzi jest Maria Drozdek, tzw. wikipedystka rezydentka. Jej zadanie polega na jak najlepszym wykorzystaniu zbiorów. Dlatego też w najbliższych dniach w Muzeum Miasta zostaną zorganizowane warsztaty, na których będzie można dowiedzieć się więcej o procesie digitalizacji. A docelowo - pomóc w pisaniu artykułów na Wikipedię, przy których można byłoby wykorzystać udostępnione cyfrowo zbiory muzeum. Artykuły te miałyby opisywać łódzkie zabytki, architekturę czy też samych mieszkańców. Fotografia Ignacego Płażewskiego przedstawiająca prawdopodobnie fragment ulicy Wólczańskiej ze zróżnicowaną zabudową. Na fotografii widać kamienice i drewniany dom typowy dla początków osadnictwa przemysłowego w Łodzi (jeden z takich drewnianych domów rzemieślników-tkaczy z ulicy Wólczańskiej 68 znajduje się obecnie w Skansenie Łódzkiej Architektury Drewnianej).

Ignacy Płażewski (1899-1977)/Wikipedia Commons

5 z 37

W urzędzie wierzą, że rozpowszechnienie posiadanych przez muzeum zbiorów pomoże w jego wypromowaniu i zachęci do odwiedzin. Jak podkreśla Drozdek, nadzieje te są jak najbardziej uzasadnione. - Przeprowadzone na ten temat badania pokazują, że muzea, które udostępniają swe zbiory w internecie, są odwiedzane częściej. Ludzie dowiadują się nie tylko o ich istnieniu, ale i o tym, że mają do zaoferowania tak ciekawe zbiory. Jest też wielu pasjonatów, którzy po zobaczeniu w internecie zdjęć, chce zobaczyć je osobiście na miejscu - tłumaczy. Zdjęcie przedstawia ulicę Tuwima, widok w kierunku zachodnim (ulicy Piotrkowskiej). Jest to jedna z najstarszych ulic w mieście, wytyczona w 1823 roku, jako droga dojazdowa do ówczesnej puszczy łódzkiej skąd pozyskiwano drewno. Z tego powodu nazwana Przejazd. Drogą powrotną do miasta była wówczas równoległa do Przejazdu ulica Nawrot. W latach 1945-1947 funkcjonowała jako ulica Ignacego Daszyńskiego, by znowu na kilka lat stać się Przejazdem. W 1954 roku została przemianowana na ulicę Tuwima. W oddali widać narożną kamienicę gdzie po adresem Piotrkowska 98 od 1882 roku mieścił się dom konfekcyjny Emila Schmechela. Budynek, pierwotnie parterowy został rozbudowany w 1906 i 1911 roku. Po II wojnie światowej mieścił się tutaj sklep Dom Buta. W 1990 roku w budynku wybuchł pożar. Po remoncie przez kilka lat mieściła się w nim Galeria Centrum, która na początku XXI wieku została przeniesiona do nowo wybudowanej Galerii Łódzkiej. Od tamtej pory budynek pozostaje nieużywany. Obok widoczne kino Gdynia przy ul. Tuwima 2. Budynek kina został zbudowany w 1908 roku w podwórku Magazynu Konfekcyjnego Emila Smechela. Był to pierwszy w Łodzi budynek powstały jako kinowy - wcześniej do tych celów adoptowane były inne zabudowania, jak sklepy, szopy czy sale tańca. Charakterystycznym elementem dekoracyjnym szczytu frontowej ściany budynku jest sowa. W czasach działalności kina, po zmroku, świeciły się jej oczy. Widownia mogła pomieścić do 450 osób. Budynek miał ogrzewanie gazowe i był elegancko urządzony, wyposażony w kryształowe żyrandole, sufity zdobiły ozdobne plafony, w poczekalni stały w donicach laurowe drzewka. Na pierwszym piętrze znajdowały się obite pluszem loże. Pod ekranem ustawiono fortepian. Dyrekcja kina ogłaszała w anonsach, że czuwa nad obyczajowością programu przedstawień. Powstałe kino nazywało się Odeon. Przed II wojną światową nazwę kilkukrotnie zmieniano: Gdynia w 1929 roku, Metro w 1938 roku. Do nazwy Gdynia powrócono po wojnie, funkcjonowała ona do końca istnienia kina (lata 90-te XX wieku). W Gdyni latach 80-tych XX wieku istniało pierwsze w Łodzi kino non stop. Po likwidacji kina w budynku mieścił się salon tapet i wykładzin. W XXI wieku budynek jest nieużywany. Na pierwszym planie widoczny autobus Jelcz 043, używany w komunikacji międzymiastowej.

Ignacy Płażewski (1899-1977)/Wikipedia Commons

6 z 37

Projekt #dzielimysięŁodzią jest realizowany dzięki dofinansowaniu z ministerstwa kultury. Muzeum Miasta realizuje go razem z partnerami: Stowarzyszeniem Wikimedia Polska i Stowarzyszeniem Topografie. Łącznie w Muzeum Miasta jest ponad 62 tys. zbiorów. - Zamierzamy zdigitalizować wszystkie, które są tego warte. Będzie to proces długotrwały, bo wśród zbiorów są obiekty zarówno płaskie, jak i trójwymiarowe, wymagające skomplikowanego sprzętu i budowy specjalistycznych pracowni - opowiada Barbara Kurowska, dyrektorka Muzeum Miasta Łodzi. Fotografia Ignacego Płażewskiego przedstawiająca murowany kościół pw. Świętej Teresy od Dzieciątka Jezus i Świętego Jana Bosko oraz wcześniejszy drewniany kościół, znajdujące się u zbiegu ulic Kopcińskiego, Marcela Nowotki (ob. Pomorska), Strykowskiej i Uniwersyteckiej. Fotografia powstała przed 1963 r., kiedy ukończono budowę murowanej świątyni, a stary, drewniany kościół został rozebrany. Świątynia którą widać na pierwszym planie stała w tym miejscu od 1927 r., kiedy to została przeniesiona z Chojen z ul. Rzgowskiej (na jej miejscu stanął kościół pw. św. Wojciecha). Drewniany kościół powstał pod koniec XV w., lecz widoczna na zdjęciu jego forma została poddana znacznym modyfikacjom względem pierwotnej konstrukcji. Budowa nowego, monumentalnego kościoła według projektu Józefa i Witolda Korskich, który widać na drugim planie rozpoczęła się już w 1950 r., a ukończona została w 1963 r. Świątynia powstała na planie krzyża greckiego, jej podstawa ma wymiary 50 m na 50 m, a wysokość wynosi 64 m.

Ignacy Płażewski (1899-1977)/Wikipedia Commons

7 z 37

Fotografia Ignacego Płażewskiego przedstawiająca brukowaną ulicę Wróblewskiego. Widać na niej fragment osiedla robotniczego powstałego pod koniec XIX wieku przy ul. Kątnej (ob. Wróblewskiego) przy fabryce francuskiego przemysłowca Leona Allarta. W pierwszej kolejności powstały budynki mieszkalne przeznaczone dla majstrów i wykwalifikowanych rzemieślników, następnie wybudowano kolejne wraz ze szkołą przyzakładową, sklepem oraz ambulatorium. W tle komin Elektrociepłowni EC-2.

Ignacy Płażewski (1899-1977)/Wikipedia Commons

8 z 37

Fotografia przedstawia budynek Łaźni Miejskich położony przy zbiegu ulic Rzgowskiej i Dąbrowskiego, pod adresem Rzgowska 34. Zaprojektowany został w 1953 r. przez architekta A. Gałązkę, a do użytku oddany w 1955 r. Jest to obiekt o bryle typu 'pałacowego', o trzech kondygnacjach naziemnych. Głównym elementem dekoracyjnym fasady jest zaakcentowana za pomocą środkowego cokołu para kolumn i attyka. Jako łaźnia publiczna pozwalała zażyć mieszkańcom miasta odprężających kąpieli. Wejście do zakładu kąpielowego było płatne, ale niektóre zakłady pracy zapewniały swoim pracownikom talony, uprawniające do skorzystania z łaźni.

Ignacy Płażewski (1899-1977)/Wikipedia Commons

9 z 37

Fotografia przedstawia letni ogródek kawiarni 'Agawa' w alejach Kościuszki. Na przełomie lat 40. i 50. XX wieku na lokale gastronomiczne zagospodarowywano najczęściej przejęte lokale prywatne, zazwyczaj o małych powierzchniach i z ciasnym zapleczem. Sytuacja polepszyła się w latach 1951-1960, kiedy uruchomiono 14 placówek w nowym budownictwie oraz zmodernizowano 42 inne. Powstały nowoczesne kawiarnie między innymi 'Agawa' przy alei Kościuszki 74/78, mieszcząca się na parterze bloku mieszkalnego. Była czynna w godzinach 10.00-24.00. W ciągu dnia raczej pusta, ożywiała się wieczorami: kiedy odbywały się dansingi ciężko było o wolny stolik. W latach 60. XX wieku w kawiarni występował studencki kabaret 'Agawa' w składzie Nina Borońska, Tadeusz Sabara, Bogda Wiśniewski i Franciszek Trzeciak. Autorami muzyki byli Jerzy Zabłoński i Zbigniew Nowak, a autorem tekstów Ryszard Czubaczyński, wieloletni dyrektor Muzeum Miasta Łodzi.

Ignacy Płażewski (1899-1977)/Wikipedia Commons

10 z 37

Panorama zachodniej części Łodzi autorstwa Ignacego Płażewskiego. Prawdopodobnie zdjęcie zostało wykonane z budynku Budynek u zbiegu ulic Sienkiewicza i Narutowicza powstał w latach 1951-1955. Początkowo funkcjonował jako wieżowiec 'Centrali Tekstylnej', a w 1956 r. został siedzibą Łódzkiego Ośrodka Telewizji. Na fotografii widać m.in. kamienicę Mieczysława Pinkusa znajdującą się przy al. Kościuszki 1/3.

Ignacy Płażewski (1899-1977)/Wikipedia Commons

11 z 37

Fotografia Ignacego Płażewskiego przedstawia skwer z placem zabaw znajdujący się pomiędzy ulicą Piotrkowską a al. Kościuszki. Pasaż znajduje się przy ob. al. Henryka Jana Józewskiego. Po prawej stronie widać tył pałacu Kindermanna. Rezydencja Juliusza Roberta Kindermanna powstała w latach 1907-1909 wg. projektu Karla Seidla z Wiednia. Reprezentuje ona typową dla zabudowy ulicy Piotrkowskiej formę 'domu rezydencjonalnego'. Budynek był dwukrotnie przebudowywany, a widoczne na zdjęciu podcienia powstały podczas drugiej modyfikacji w 1967 r. Pałac Kindermanna to między innymi siedziba Związku Nauczycielstwa Polskiego, Klubu Nauczyciela czy łódzkiego Oddziału PAN. Obecnie obok pałacu znajduje się budynek Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi, formą nawiązujący do stylistyki budynku przy ul. Piotrkowskiej 137/139, który powstał w latach 2008-2010. Na fotografii widać dzieci bawiące się na placu zabaw a także osoby dorosłe siedzące na ławkach ustawionych wokół niego.

Ignacy Płażewski (1899-1977)/Wikipedia Commons

12 z 37

Lata 50. i 60. XX w. Fotografia przedstawia budynek Teatru Wielkiego od strony południowo-wschodniej. Przed teatrem stoi kilka zaparkowanych samochodów marki Syrena i Warszawa. Z lewej strony widoczny jest fragment galerii przerzuconej nad zachodnią jezdnią placu będącej połączeniem budynku głównego z pawilonem przy ulicy Jaracza stanowiącym zaplecze gospodarcze. Historia teatru na Placu Dąbrowskiego sięga 1948 roku, kiedy został powołany Komitet Budowy Teatru Narodowego w Łodzi pod przewodnictwem Leona Schillera. Jesienią 1948 roku został ogłoszony konkurs architektoniczny na projekt budynku oraz plan zagospodarowania placu Dąbrowskiego wraz z organizacją istniejącej i planowanej komunikacji w tym rejonie. W konkursie wyłoniono dwa projekty, które otrzymały równorzędne II nagrody, ponieważ nie spełniały one jednak przyjętych założeń formalnych powrócono do projektu Teatru Miejskiego dla Łodzi przygotowanego w 1924 roku przez Czesława Przybylskiego. Przygotowanie projektu realizacyjnego prowadził zespół łódzkich projektantów: Józef i Witold Korscy oraz Roman Szymborski, a funkcjonalne założenia projektu powstały przy współudziale między innymi Leona Schillera i Erwina Axera. Budowa rozpoczęła się w 1949 roku, natomiast pierwsze przedstawienie odbyło się dopiero 19 stycznia 1967 roku podczas koncertu inauguracyjnego wykonano między innymi uwerturę do opery Halka Moniuszki i arię Kończaka z II aktu opery Kniaź Igor Borodina w wykonaniu Andrzeja Saciuka, pod dyrekcją Zygmunta Latoszewskiego, arię Hanny z IV aktu opery Straszny dwór Moniuszki w wykonaniu Delfiny Ambroziak pod dyrekcją Mieczysława Wojciechowskiego oraz Wstęp, Intermezzo i Farandolę z opery Carmen Bizeta pod dyrekcją Józefa Klimanka. Do 2010 roku w teatrze przedstawiono publiczności ponad 300 premier, wśród których były klasyczne dzieła operowe i baletowe, musicale i operetki, a także kompozycje wybitnych współczesnych twórców polskich. W okresie od stycznia 2012 do kwietnia 2013 roku budynek Teatru Wielkiego przeszedł modernizację.

Ignacy Płażewski (1899-1977)

13 z 37

Lata 50. i 60. XX w. Fotografia przedstawia róg ulic Piotrkowskiej i Nawrot, widok w kierunku północnym. Po prawej stronie, pod adresem Piotrkowska 126, znajduje się narożna kamienica z 1898 roku wystawiona przez małżeństwo Esterę i Lewka Krykus. Pod koniec pierwszej dekady XX wieku właścicielem posesji został Roman Ritt. W latach międzywojennych na parterze mieściła się znana łódzka cukiernia Tadeusza Szaniawskiego. Po II wojnie światowej działała tam kawiarnia Akademicka, w której gościli akademicy, prawnicy, sędziowie, lekarze. Lokal ożywał w godzinach 11-14 kiedy z pojawiali się tam adwokaci ze swymi klientami. Po drugiej stronie ulicy Nawrot widać trzypiętrową kamienicę narożną zbudowaną około 1889 roku dla małżeństwa Pauliny i Engelberta Tischerów. Posesja pozostawała ich własnością jeszcze w 1920 roku. Po II wojnie światowej mieścił się w niej między innymi bar 'Reneta', kolektura 'Fortuna', gdzie można było obstawiać wyniki zawodów sportowych oraz kiosk 'Ruchu'. Za nią okazała kamienicę pod numerem 122, wzniesiona w latach 1910-11, według projektu Gustawa Landau-Gutentegera. Prace budowlane prowadziło przedsiębiorstwo 'Wende i Klause', ówcześnie jedna z najznamienitszych z branży budowlanej. Na ulicy widoczny jest autobus komunikacji miejskiej marki Ikarus 620, używany przez łódzkie MPK do 1978 roku.

Ignacy Płażewski (1899-1977)

14 z 37

Lata 50. i 60. XX w. Fotografia przedstawia budynek znajdujący się przy skrzyżowaniu ulic Piotrkowskiej i Nawrot. W 1898 roku małżeństwo Estera i Lewka Krykus wystawiło pod adresem Piotrkowska 126 piętrową kamienicę narożną. Zgodnie z dokumentami archiwalnymi w połowie lat 90. XIX wieku miała w tym miejscu powstać narożna trzypiętrowa kamienica. Tak się jednak nie stało i zbudowano dom jednopiętrowy, według projektu Dawida Landego, z charakterystycznym narożnym wykuszem. Pod koniec pierwszej dekady XX wieku właścicielem posesji został Roman Ritt. W latach międzywojennych na parterze mieściła się znana łódzka cukiernia Tadeusza Szaniawskiego. Po II wojnie światowej działała tam kawiarnia Akademicka, w której przesiadywali akademicy, prawnicy, sędziowie, lekarze. Lokal ożywał w godzinach 11-14 kiedy pojawiali się tam adwokaci ze swymi klientami.

Ignacy Płażewski (1899-1977)/Wikipedia Commons

15 z 37

Fotografia Ignacego Płażewskiego przedstawiająca fragment zieleni miejskiej, w której odpoczywają łodzianie. Niestety brak charakterystycznych punktów odniesienia uniemożliwia podanie szczegółowej lokalizacji. Można przypuszczać, że fotografia została wykonana w Parku im. Józefa Piłsudskiego (nazywany Parkiem na Zdrowiu), bądź na terenie Lasu Łagiewnickiego - dwóch znacznych rozmiarów kompleksach zielonych znajdujących się na terenie miasta. Fotografia przedstawia ludzi spędzających czas wolny w otoczeniu przyrody. W tle stoi zaparkowany autobus oraz samochód dostawczy, w którym mieścił się prawdopodobnie mobilny punkt gastronomiczny.

Ignacy Płażewski (1899-1977)/Wikipedia Commons

16 z 37

Fotografia Ignacego Płażewskiego przedstawiająca pętle tramwajową (nazywaną w Łodzi 'krańcówką') przy ulicy Północnej, na której znajdują się czekający pasażerowie. Krańcówka przy ulicy Północnej jest jedną z najbardziej znanych w Łodzi, dzięki swojej architekturze, typowej dla okresu, w którym została wybudowana. Wzniesiona została w 1951 r. W 1953 r. powstała poczekalnia dla pasażerów. Krańcówka była istotnym węzłem komunikacyjnym w Łodzi, to tu kończyły bądź zaczynały swoje trasy tramwaje linii podmiejskich, ponadto w latach 60. XX wieku kursowały do niej tramwaje linii miejskiej 26 i 26 bis. Pętla pełniła swoją rolę do 31 stycznia 2004 r., kiedy o godzinie 23.26 odjechał z niej ostatni rozkładowy tramwaj linii 45. Infrastruktura trakcyjna nie została jednak zlikwidowana, a pętla pełniła rolę pomocniczą w przypadku zatrzymań ruchu lub remontów. W 2012 r. na sesji Rady Miejskiej podjęto decyzję o przekazaniu budynków znajdujących się na terenie krańcówki Łódzkiej Okręgowej Izbie Architektów. Po generalnym remoncie mieści się tam siedziba Izby, Klub Architektów oraz przestrzenie wystawiennicze. Od 2 kwietnia 2017 - po reorganizacji linii komunikacyjnych MPK Łódź, wprowadzono w tym miejscu ponownie regularny ruch tramwajów podmiejskich.

Ignacy Płażewski (1899-1977)/Wikipedia Commons

17 z 37

Fotografia przedstawia plac zabaw, prawdopodobnie w parku 3 Maja. Park powstał na terenach dawnego lasu miejskiego, będącego pozostałościami dawnej Puszczy Łódzkiej. W trakcie I wojny światowej znaczna część drzew została wycięta na opał (przestała istnieć wtedy część lasu położona na południe od linii kolejowej Łódź Fabryczna - Koluszki). W 1915 roku w części lasu leżącej po północnej stronie torów założono park. Część leśną pozostawiono bez zmian, natomiast zaczęto przekształcać fragment od strony ulicy Kopcińskiego. Na początku lat 20. XX wieku w części środkowej parku powstało młodzieżowe boisko piłkarskie oraz plac zabaw. W jego wschodniej części zbudowano liczne obiekty sportowe (między innymi bieżnię, korty tenisowe oraz boiska piłkarskie). Od 1923 roku, aż do wybuchu II wojny światowej organizowano tu półkolonie letnie dla dzieci, działały także organizacje sportowe. W 1928 roku wykopano w parku staw, stworzono również ogródek jordanowski (zlikwidowany na początku lat 90 XX wieku). W 1955 roku prowadzono kolejne prace przy rozbudowie obiektów sportowych, ogrodzono je siatką oraz usypano nasyp na trybuny. Wycięto wówczas około 100 okazałych dębów. Na początku XXI wieku oddano do użytku nowoczesną halę sportową Centrum Zajęć Sportowo-Rekreacyjnych.

Ignacy Płażewski (1899-1977)/Wikipedia Commons

18 z 37

Fotografia przedstawia dzieci przed budynkiem Szkoły Podstawowej numer 111 mieszczącej się przy ulicy Jaracza 44/46. Decyzję o budowie gmachu podjęła w 1957 r. Rada Narodowa Miasta Łodzi. Budowę rozpoczęto 28 stycznia 1958 r., a ukończono 31 grudnia tego samego roku. Uroczyste otwarcie Szkoły Podstawowej nr 111 odbyło się 7 lutego 1959 r. W pierwszym roku uczęszczało do niej 750 uczniów uczących się w 15 salach lekcyjnych. W 2000 r. powstał w szkole pierwszy oddział integracyjny, a w roku szkolnym 2001/2002 szkoła otrzymała nazwę Szkoła Podstawowa z Oddziałami Integracyjnymi nr 111 w Łodzi. Ulica, przy której mieści się szkoła, została wytyczona na początku XIX wieku, jako prowadząca od ulicy Piotrkowskiej do miejskiej cegielni, stąd jej pierwsza nazwa Podcegielniana, a następnie od 1845 roku Cegielniana. W czasie okupacji hitlerowskiej nazywała się Moltkestrasse. W 1945 r. powrócono do przedwojennej nazwy Cegielniana, lecz już w 1949 r. przemianowano ją na ulicę Jaracza, na cześć aktora, który na początku XX wieku występował w znajdującym się przy tej ulicy teatrze.

Ignacy Płażewski (1899-1977)/Wikipedia Commons

19 z 37

Fotografia Ignacego Płażewskiego przedstawiająca bramę do dawnej fabryki Izreala Kalmanowicza Poznańskiego. W momencie powstawania zdjęcia były to Zakłady Przemysłu Bawełnianego im. Juliana Marchlewskiego. Brama umieszczona była pomiędzy budynkiem kantoru i przędzalni. Pierwszy właściciel zakładów Izrael Kalmanowicz Poznański rozpoczynał swoją działalność w Łodzi w latach 50. XIX w. W 1872 r. stał się właścicielem dużego terenu przy ulicy Ogrodowej, gdzie postawił tkalnię, a kilka lat później w latach 1876-1878 wybudował widoczną we fragmencie na zdjęciu czteropiętrową przędzalnię. Tradycyjnie przypisuje się autorstwo projektu architektonicznego Hilaremu Majewskiemu, lecz doniesienia prasowe świadczą o tym, że autorem mógł być jednak Juliusz Jung. Po II wojnie światowej fabryka została znacjonalizowana. Upadłość fabryki ogłoszono w 1991 r. Poddana rewitalizacji od 2006 r. mieści na swoim terenie Centrum Handlowe 'Manufaktura'.

Ignacy Płażewski (1899-1977)/Wikipedia Commons

20 z 37

Fotografia Ignacego Płażewskiego przedstawiająca pętle tramwajową (nazywaną w Łodzi 'krańcówką') przy ulicy Północnej, na której znajdują się czekający pasażerowie. Krańcówka przy ulicy Północnej jest jedną z najbardziej znanych w Łodzi, dzięki swojej architekturze, typowej dla okresu, w którym została wybudowana. Wzniesiona została w 1951 r. W 1953 r. powstała poczekalnia dla pasażerów. Krańcówka była istotnym węzłem komunikacyjnym w Łodzi, to tu kończyły bądź zaczynały swoje trasy tramwaje linii podmiejskich, ponadto w latach 60. XX wieku kursowały do niej tramwaje linii miejskiej 26 i 26 bis. Pętla pełniła swoją rolę do 31 stycznia 2004 r., kiedy o godzinie 23.26 odjechał z niej ostatni rozkładowy tramwaj linii 45. Infrastruktura trakcyjna nie została jednak zlikwidowana, a pętla pełniła rolę pomocniczą w przypadku zatrzymań ruchu lub remontów. W 2012 r. na sesji Rady Miejskiej podjęto decyzję o przekazaniu budynków znajdujących się na terenie krańcówki Łódzkiej Okręgowej Izbie Architektów. Po generalnym remoncie mieści się tam siedziba Izby, Klub Architektów oraz przestrzenie wystawiennicze. Od 2 kwietnia 2017 - po reorganizacji linii komunikacyjnych MPK Łódź, wprowadzono w tym miejscu ponownie regularny ruch tramwajów podmiejskich.

Ignacy Płażewski (1899-1977)/Wikipedia Commons

21 z 37

Fotografia Ignacego Płażewskiego przedstawiająca Powszechny Dom Towarowy mieszczący się przy skrzyżowaniu ulic Tuwima i Piotrkowskiej. Budynek mieszczący się przy ul. Piotrkowskiej 98 to przede wszystkim dawny magazyn konfekcyjny Emila Schmechela z towarami luksusowymi. Wcześniejszy budynek został przebudowany w latach 1906-1911, przez co uzyskał charakterystyczną i ciekawą formę o cechach modernistycznych. Widniejący w kartuszu 1892 rok jest datą założenia firmy Schmechela. Po II wojnie światowej budynek pełnił nadal funkcję handlową, nazywany powszechnie 'Domem Buta'. W 1990 r. został zniszczony przez pożar. Dopiero w 1999 r. po kolejnych modernizacjach powstała w nim Galeria Centrum, która została zamknięta w 2003 r. Dziś budynek stoi pusty. Na fotografii widać także ulicę Tuwima, po której poruszają się różnego rodzaju pojazdy m.in. ciężarówka i bryczka konna. Fragmentarycznie widać również budynek mieszczący się przy ulicy Piotrkowskiej 95, z charakterystyczną budką policjanta. Pierwsze zabudowania na tej parceli pojawiły się już w latach 30. XIX wieku. W 1950 r. na skrzyżowaniu pojawiła się sygnalizacja świetlna i budka policjanta stała się niepotrzebna. W 1970 r. budynek został wyburzony, na jego miejscu pojawiły się wiaty handlowe. W latach 90. XX wieku powstał tam dom handlowy Saspol.

Ignacy Płażewski (1899-1977)/Wikipedia Commons

22 z 37

Fotografia przedstawia zabawę taneczną odbywającą się w letniej kawiarni na terenie Arturówka. Arturówek to podmiejskie osiedle willowo-letniskowe, którego początki sięgają 1864 roku, kiedy na terenach po wyciętym lesie August Zawisza, właściciel dóbr Bałuty stworzył folwark. W 1885 roku posiadłość nabył 'łódzki król wełny' Juliusz Heinzel. W okresie międzywojennym łódzki magistrat planował stworzenie miasta-osiedla na gruntach leśnych, położonych w najbliższej okolicy Łodzi. Ówczesna właścicielka tych terenów, Konstancja Kermenitz, dokonała podziału 70 hektarów terenu pod zabudowę letniskową. Jednocześnie plan zabudowy reszty terenów leśnych przez władze miasta nie powiódł się, dzięki czemu większa część lasu zachowała się do dziś w stanie nienaruszonym. Po II wojnie światowej Arturówek stał się popularnym miejscem wypoczynku łodzian. W 1960 roku na tym terenie powstał Ośrodek Wczasów Rodzinnych Związku Zawodowego Pracowników Przemysłu Włókienniczego, Odzieżowego i Skórzanego nazwany później 'Prząśniczka'. Położony obok stawu, zajmuje teren o powierzchni ponad 2,5 hektara. W latach 60. XX wieku zaczęto tam organizować cieszące się dużą popularnością wczasy rodzinne. Stworzono kąpielisko z przystanią kajakowo-wioślarską, a po 1965 roku w lesie wytyczono szlaki rowerowe i piesze oraz ścieżki przyrodnicze. Na terenie sezonowo działały lokale gastronomiczne 'Leśny Dwór' (ul. Studencka 28) i 'Pawilon'. W Arturówku w XXI wieku można korzystać z usług Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji DW 'Arturówek', który powstał w 2001 roku w wyniku połączenia ośrodków sportu i rekreacji z Bałut i Górnej z Łódzkim Ośrodkiem Sportu.

Ignacy Płażewski (1899-1977)/Wikipedia Commons

23 z 37

Fotografia Ignacego Płażewskiego przedstawiająca fragment Starego Miasta przy ulicy Nowomiejskiej, na której na pierwszym planie widać budkę z piwem i stojących przy niej mężczyzn. Widoczny budynek z charakterystycznym tarasem i podcieniami mieści się na ulicy Podrzecznej 2. Na fotografii widoczny jest w oddali dawny kompleks fabryczno-rezydencjonalny Izraela Kalmanowicza Poznańskiego. Fotografia powstała najprawdopodobniej przed 1951 r., wtedy pomiędzy Starym Miastem a ulicą Zachodnią rozpoczęto budowę Parku Staromiejskiego. Po jego powstaniu w kamienicy na ulicy Podrzecznej 2 mieściła się kawiarnia Staromiejska.

Ignacy Płażewski (1899-1977)/Wikipedia Commons

24 z 37

Fotografia Ignacego Płażewskiego prawdopodobnie przedstawiająca drewniane domy na Widzewie. Osiedle z tzw. 'domami kunitzerowskimi' powstało jako odpowiedź na pilną potrzebę mieszkaniową dla oddalonej od centrum miasta manufaktury bawełnianej, której właścicielem był m. in. Juliusz Kunitzer. W porównaniu z domami robotniczymi na Księżym Młynie czy Wodnym Rynku ich standard był niski. W jednym domu mieszkało średnio 6 rodzin robotniczych. Formą przypominały domy rzemieślnicze z pierwszej połowy XIX wieku. W 1900 r. osiedle liczyło ok. 150 domów drewnianych i 8 murowanych położonych przede wszystkim przy ulicy Niciarnianej, Kunitzera (ob. część ul Niciarnianej), Józefa oraz po obu stronach Szosy Rokicińskiej (ob. al. Marszałka J. Piłsudskiego). Większość domów drewnianych została rozebrana po 1945 r., część jednak przetrwała do lat 60., a nawet 70. XX wieku, kiedy to na ich miejsce zostały wybudowane bloki z wielkiej płyty. Przed rozbiórką pojawił się pomysł zachowania ich i przeniesienia do skansenu, nie został on jednak zrealizowany - ówczesne władze nie chciały 'upamiętniać' reliktów agresywnego kapitalizmu XIX wieku.

Ignacy Płażewski (1899-1977)/Wikipedia Commons

25 z 37

Fotografia Ignacego Płażewskiego przedstawiająca bawiące się hula hop na podwórku dzieci. Zabawa ta rozpowszechniła się w latach 50. XX wieku.

Ignacy Płażewski (1899-1977)/Wikipedia Commons

26 z 37

Fotografia wykonana przez Ignacego Płażewskiego przy al. Politechniki. Na pierwszym planie widać siedzących na ławce mężczyzn. W dalszym planie znajdują się kobieta i mężczyzna, którzy spacerują wzdłuż ulicy. W tle budynki elektrociepłowni EC-2. Budowę elektrociepłowni rozpoczęto w czerwcu 1954 r., a niecałe trzy lata później funkcjonował już pierwszy kocioł oraz turbina. Zakład otrzymał patrona 19 lipca 1960 r., a stał się nim Włodzimierz Lenin (właśc. Władimir Iljicz Uljanow). Ostatecznie prace budowlane zakończyły się w 1961 r. Elektrownia zakończyła swoją pracę z końcem marca 2015 r.

Ignacy Płażewski (1899-1977)/Wikipedia Commons

27 z 37

Panorama wschodniej części Łodzi wykonana przez Ignacego Płażewskiego z okolic ulic Narutowicza oraz Kilińskiego. Na fotografii widać m.in. zabudowania elektrociepłowni EC-1 oraz dworzec kolejowy Łódź Fabryczna.

Ignacy Płażewski (1899-1977)/Wikipedia Commons

28 z 37

Fotografia przedstawia fragment ulicy Narutowicza wraz ze znajdującym się przy niej pod numerem 68 budynkiem Uniwersytetu Łódzkiego. Po drugiej stronie ulicy widać dwa zaparkowane samochody marki Warszawa M-20. W silnie rozwijającej się na przełomie XIX i XX wieku Łodzi rosło zapotrzebowanie na ludzi posiadających wykształcenie handlowe, dlatego łódzkie Zgromadzenie Kupców postanowiło utworzyć siedmioklasową szkołę handlową o statusie szkoły średniej. Na ten cel miasto przekazało działkę u zbiegu ulic Dzielnej (później Narutowicza) oraz Trębackiej (później Uniwersytecka) przy właśnie zakładanym parku miejskim (później Park im. St. Staszica). W 1904 r. ogłoszono konkurs na projekt budynku Szkoły Handlowej Zgromadzenia Kupców. Mimo, iż wpłynęło ponad 20 prac, żadna nie została wybrana. Dopiero wspólny projekt Gustawa Landau-Gutentegera i Piotra Brukalskiego, przedstawiony inwestorom w 1918 r. został zaakceptowany. Budowa rozpoczęła się w 1909 r. i trwała do roku 1911. Budynek wznosiła firma Ch. I. Tyllera, a ostateczny koszt budowy wyniósł ponad 250 tys. rubli. W efekcie przy ul. Dzielnej 41 powstał nowoczesny trzypiętrowy budynek szkoły w stylu secesyjno-modernistycznym. Elewację urozmaicają ryzality ozdobione elementami geometrycznymi. W górnych częściach elewacji znajdują się laurowe wieńce, przewiązane szarfami, wkomponowane w okrągłe rozety. Od zachodu architekturę budynku wzbogaca niska bryła sali gimnastycznej, a od wschodu wieża klatki schodowej nakryta kopułą. Budynek posiadał 20 sal wykładowych, dwie aule, sale rysunkowe, sale rekreacyjne oraz dużą salę gimnastyczną. W budynku zainstalowano centralne ogrzewanie oraz bieżącą wodę. Ciekawostką jest fakt, iż był to jeden z pierwszych budynków betonowych w Polsce. Absolwentami szkoły byli miedzy innymi: pisarze Marianna i Kazimierz Brandysowie czy współtwórca paryskiej 'Kultury' Zygmunt Hertz. W budynku tym 7 marca 1909 r. został założony łódzki oddział Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego. Po II wojnie światowej obiekt przejął Uniwersytet Łódzki, który przeznaczył go na użytek chemików. Mieściła się tam między innymi: Katedra Chemii Ogólnej i Nieorganicznej, Katedra Chemii Organicznej, Katedra Chemii Organicznej i Stosowanej. Po gruntownej renowacji w 2015 r. budynek stał się siedzibą Rektoratu Uniwersytetu Łódzkiego. Budynek 'zagrał' w filmach 'Daleko od szosy' i 'Gorączka'. Ulica, przy której adresy mają oba budynki, przez około 100 lat była znana jako ulica Dzielna. Nazwę zawdzięczała swojemu usytuowaniu pomiędzy Nowym Miastem a osadą lniarsko-bawełnianą zwaną Łódką, które oddzielała od siebie. W 1924 r. nadano jej imię prezydenta Gabriela Narutowicza.

Ignacy Płażewski (1899-1977)/Wikipedia Commons

29 z 37

Fotografia Ignacego Płażewskiego przedstawiająca widok na dawną fabrykę Teodora Steigerta przy ulicy Milionowej 55 od strony stawu utworzonego na rzece Jasień, znajdującego się w pobliżu willi Edwarda Herbsta. Zakład Steigerta powstał w 1872 r. Początkowo produkcja odbywała się przy ulicy Piotrkowskiej. Zabudowania fabryczne widoczne na zdjęciu powstały w 1898 r. Zakład produkował głównie artykuły włókiennicze z bawełny. Podczas II wojny światowej fabryka działała jako Textilwerke Theodor Steigert A. G. Znacjonalizowana po wojnie, od 1951 r. funkcjonowała jako Zakłady Przemysłu Bawełnianego im. PKWN, a od 1964 r. została oddziałem Przędzalni Bawełny im. gen. Waltera. Obecnie znajduje się w niej min. salon meblowy.

Ignacy Płażewski (1899-1977)/Wikipedia Commons

30 z 37

Fotografia Ignacego Płażewskiego przedstawiająca ludzi na jednym z rynków łódzkich - Rynku Bałuckim. Targowisko powstało około 1850 r., w miejscu, gdzie łączyły się trakty zgierski i łagiewnicki oraz Szosa Aleksandrowska. Na fotografii na pierwszym planie widać wóz konny wypełniony warzywami, ludzi dokonujących zakupów oraz sprzedających swoje towary. W tle zabudowania, kamienice otaczające Rynek Bałucki. W trakcie II wojny światowej znajdował się w obrębie Litzmannstadt Getto i wokół niego mieściły się istotne dla funkcjonowania getta instytucje. Po II wojnie światowej Bałucki Rynek pozostał nadal miejscem handlowym. Był jednym z najbardziej popularnych targowisk łódzkich, którego klientami byli nie tylko mieszkańcy najbliższych okolic. Modernizację targowiska przeprowadzono w latach 2007-2009, kiedy powstała nowoczesna hala targowa.

Ignacy Płażewski (1899-1977)/Wikipedia Commons

31 z 37

Panorama północno-wschodniej części Łodzi wykonana przez Ignacego Płażewskiego. Prawdopodobnie zdjęcie zostało wykonane z budynku znajdującego się u zbiegu ulic Sienkiewicza i Narutowicza. Gmach powstał w latach 1951-1955. Pierwotnie funkcjonował jako wieżowiec 'Centrali Tekstylnej', od 1956 r. stał się siedzibą Łódzkiego Ośrodka Telewizji.

Ignacy Płażewski (1899-1977)/Wikipedia Commons

32 z 37

Fotografia przedstawia muszlę koncertową w Parku Julianowskim. Teren na którym znajduje się park w XIX wieku należał do Stanisława Strzałkowskiego. Następnie jego właścicielem został fabrykant Juliusz Heinzel, który zbudował tam pałac i obsadził park egzotycznymi roślinami. Miasto Łódź kupiło park w 1938 roku, w celu stworzenia parku publicznego. W 1942 roku rozebrano zniszczony przez bombardowanie pałac. Po II wojnie światowej zlikwidowano ogrodzenie parku. W północno-wschodniej części ustawiono urządzenia sportowe, na terenie niezadrzewionym zbudowano wieżę spadochronową z miejscem do lądowania, należącą do Ligi Lotniczej oraz tor modelarski. Patronem parku został Adam Mickiewicz. Stawy przebudowano i wyregulowano, nadając im obecny wygląd w latach 50. XX wieku. Muszla koncertowa została wybudowana w 1953 roku przez Wydział Kultury Miasta Łodzi.

Ignacy Płażewski (1899-1977)/Wikipedia Commons

33 z 37

Fotografia Ignacego Płażewskiego przedstawiająca fragment pasażu miejskiego znajdującego się pomiędzy ulicą Piotrkowską a al. Kościuszki. Pasaż znajduje się przy ob. al. Henryka Jana Józewskiego. Po prawej stronie widać tył pałacu Kindermanna. Rezydencja Juliusza Roberta Kindermanna powstała w latach 1907-1909 wg. projektu wiedeńskiego architekta Karla Seidla. Reprezentuje ona typową dla zabudowy ulicy Piotrkowskiej formę 'domu rezydencjonalnego'. Budynek był dwukrotnie przebudowywany, a widoczne na zdjęciu podcienia powstały podczas drugiej modyfikacji w 1967 r. Pałac Kindermanna to między innymi siedziba Związku Nauczycielstwa Polskiego, Klubu Nauczyciela czy łódzkiego Oddziału PAN. Obecnie obok pałacu znajduje się budynek Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi, formą nawiązujący do stylistyki budynku przy ulicy Piotrkowskiej 137/139, który powstał w latach 2008-2010. Fotografia przedstawia min. grupkę młodych mężczyzn w garniturach udających się w stronę al. Kościuszki, a także grupkę dzieci stojących przy podcieniach.

Ignacy Płażewski (1899-1977)/Wikipedia Commons

34 z 37

Fotografia Ignacego Płażewskiego przedstawiająca fragment ulicy Wojska Polskiego, przy której znajdowała się restauracja 'Stylowa'. Widać również ludzi przechodzących obok niej. Przez lata w miejscu restauracji działało kilka lokali gastronomicznych, dziś ponownie znajduje się tam restauracja, która przyjęła nazwę 'Stylowa' nawiązując do historii tego miejsca.

Ignacy Płażewski (1899-1977)/Wikipedia Commons

35 z 37

Fotografia przedstawia stację paliw (Centrala Produktów Naftowych) mieszczącą się przy południowo-zachodnim rogu skrzyżowania ulic Zachodniej i Ogrodowej. Obok zaparkowany samochód marki Warszawa M-20. Po prawej stronie, za stacją widoczny budynek kamienicy stojący we wschodniej pierzei ulicy Zachodniej, wyburzonej w latach 60. XX wieku. Z lewej strony widoczny jest fragment pałacu Izraela Poznańskiego, znajdującego się przy ulicy Ogrodowej 15.

Ignacy Płażewski (1899-1977)/Wikipedia Commons

36 z 37

Fotografia Ignacego Płażewskiego przedstawiająca sklep mięsny usytuowany w narożnym bloku najprawdopodobniej na osiedlu Żubardź. Bloki na osiedlu Żubardź zbudowano w latach 50. i 60. XX w. Powstające osiedle stanowiło zintegrowaną przestrzeń, w której znajdowały się przedszkola, szkoły, żłobki, przychodnie i sklepy.

Ignacy Płażewski (1899-1977)/Wikipedia Commons

37 z 37

Fotografia przedstawia nieistniejącą kamienicę na rogu ulicy Piotrkowskiej i Andrzeja Struga (do 1946 roku ulica Andrzeja) pod adresem Piotrkowska 95. Na budynku widać budkę z której ręcznie sterowano pierwszą w Łodzi sygnalizacja świetlną uruchomioną 27 czerwca 1950 roku. Widoczny na zdjęciu narożny budynek z dachem mansardowym wybudowano w okresie międzywojennym. Po II wojnie światowej w tym miejscu mieściła się apteka Bartoszewskiego i sklep 'Ruch'. Budynek został wyburzony w latach 70. XX wieku, a na pustym placu ustawiono wiaty handlowe. W latach 90. XX wieku w tym miejscu powstał dom towarowy 'Saspol'.