Szukają zaginionych, płoszą ptaki. Zobacz pracujące zwierzaki

Na Lublinku łódzkie Miejskie Przedsiębiorstwo Oczyszczania zarządza sortownią odpadów. Na jej terenie jest składowisko balastu. - Tutaj trafia wszystko, czego nie da się odzyskać w sortowni - mówi rzecznik MPO Miłosz Wika. - Składowisko jest na terenie miasta, w pobliżu lotniska. Bardzo pilnujemy, aby niebo nad nim było czyste.

Łódzkie MPO korzysta z pomocy sokolnika Krzysztofa Domańskiego. - Od dziecka interesowałem się ptakami, także tymi drapieżnymi - opowiada. - Szesnaście lat temu poznałem sokolnika, on mnie wtajemniczył w tę sztukę.

Wszystkie ptaki, z którymi pracuje Domański, pochodzą z zamkniętych hodowli. - Są wychowane w niewoli, więc łatwiej je ułożyć - opowiada sokolnik. - Podczas układania każdemu trzeba poświęcić dwie-trzy godziny dziennie. Im więcej czasu, tym łatwiej się go ukróci. A ptak jest jak małe dziecko, chce się wylatać.

Domański mówi, że układanie drapieżnika ma cztery etapy: - Ptaka wychowanego w niewoli trzeba przyzwyczaić do otoczenia, różnych zjawisk, których nie zna, należy go oswoić z dzikością. Potem trzeba go puszczać i uczyć polować. To najważniejsza sztuka w sokolnictwie. Drapieżne ptaki mają w genach to, że polują, a sokolnik to wykorzystuje.

Ptak, którego sokolnik wypuszcza, ma zakładany nadajnik telemetryczny. Dzięki temu można go namierzyć, gdyby wybrał wolność. - Można nie wiadomo, ile ptaków wychować, ile książek o sokolnictwie przeczytać, a i tak gdy puszczam ptaka, zawsze serce mi wali i zastanawiam się: ''wróci, nie wróci'' - przyznaje pan Krzysztof. A zdarza się, że nie wracają. W zeszłym roku sokolnik stracił dwa drapieżniki. Za jednym pojechał aż do Czech.

Krzysztof Domański wśród swojego stada ma kilku ulubieńców. - Mam trzy ptaki, których nigdy bym nie sprzedał - mówi. - To Kaja, jastrząb gołębiarz i sokół Róża. No i King, orzeł przedni. Idąc na emeryturę, marzyłem, aby go kupić. W zeszłym roku spełniłem to marzenie. Ptakom wiek liczy się wymianą piór. King jest orłem w drugim piórze, a orzeł wymienia je raz na dwa lata. Domański jest na łódzkim Lublinku codziennie, a z nim osiem-dziesięć różnych ptaków. To jastrzębie, sokół wędrowny, raróg, kruk, puchacz, orzeł przedni. Co pół godziny puszcza na niebo inny gatunek. - Każdy z nich inaczej poluje, lata na różnej wysokości - mówi Miłosz Wika. - Dzięki temu ptaki, które chcemy przepłoszyć, nie przyzwyczajają się, wciąż czują zagrożenie, czują, że to dla nich niebezpieczne miejsce. To działa. Nad składowiskiem nie widać ptaków, a w pobliskim lasku od kilku lat nie ma gniazd.

Ptaki to także problem łódzkiego portu lotniczego. Do ich przepłaszania stosuje się tradycyjne metody, czyli sokolniczą, akustyczną i pirotechniczną, ale od niedawna wykorzystuje się także psa rasy border collie. - To pionierskie rozwiązanie w skali kraju - informuje Ewa Bieńkowska, rzeczniczka portu im. Reymonta.

Wyjaśnia, że tradycyjne metody płoszenia po dłuższym czasie stają się nieefektywne, bo ptaki z łatwością się do nich przyzwyczajają. - Amerykańscy specjaliści opracowali metodę płoszenia ptaków oraz ssaków na lotnisku przy pomocy psów - informuje Ewa Bieńkowska. - Psy są z natury drapieżcami, ale odpowiednio wyszkolone nie są groźne dla dzikiej fauny, jednak swoją obecnością skutecznie zniechęcają ptaki i inne stworzenia do przebywania na terenie obiektu lotniczego. Ptaki postrzegają psa jako drapieżcę i szybko uczą się, że teren patrolowany przez border collie nie jest bezpiecznym miejscem do żerowania.

Border collie pracują na komercyjnych lotniskach w USA i RPA oraz w bazach wojskowych. Wydają się idealne do takiej pracy: są bardzo inteligentne i mogą pracować przez wiele godzin w różnych warunkach pogodowych.

Ewa Bieńkowska: - U nas metodę tę wprowadzają specjalista ds. ochrony biologicznej Andrzej Fiałkowski i specjalistą ds. ochrony środowiska Łukasz Całka. Nasz border collie pochodzi z hodowli psów pasterskich i nazywa się Falco.

Po raz pierwszy w nowym miejscu pracy Falco pojawił się w lutym 2012 roku. Był wtedy dwumiesięcznym szczeniakiem. Rozpoczął szkolenie. Do sierpnia uczył się pracy (miedzy innymi reagowania na komendy wydawane gwizdkiem pasterskim) oraz zachowania w specyficznym miejscu, jakim jest lotnisko.

- Od września 2012 metoda border collie działa w pełni i obok sokolniczej stała się wiodącą w zabezpieczeniu łódzkiego lotniska - mówi Ewa Bieńkowska.

Falco mieszka w domu swojego opiekuna. W pracy spędza osiem-dziesięć godzin.

Sekcja konna łódzkiej Straży Miejskiej liczy dziewięć koni rasy wielkopolskiej i śląskiej. To Dobosz, Bastion, Borys, Bunt, Corner, Iventarrton, Central, Czop i Geniusz.

- Koni do pracy szukamy za pośrednictwem ogłoszeń w prasie specjalistycznej, w Internecie oraz rozmów z osobami ze środowiska jeździeckiego - tłumaczy Piotr Czyżewski, naczelnik oddziału prewencji. - W drugim etapie kwalifikacji oceniamy wyglądu i pokrój konia oraz sprawdzamy jego przydatności do pracy w Straży Miejskiej. Trzecim etapem jest badanie koni przez lekarza weterynarii. Przeprowadza on badanie ogólne, prześwietlenie wszystkich kończyn i wywiad środowiskowy. Do etapu trzeciego przechodzą zazwyczaj jeden lub dwa konie. Ostateczną decyzję o zakupie zwierzęcia podejmuje komendant SM.

Jakie wymaganie muszą spełnić rumaki, aby dostać tę pracę? - Muszą mieć więcej niż 1,72 metra w kłębie i spokojny charakter - wyjaśnia Piotr Czyżewski. - Nie mogą reagować na bodźce w otoczeniu, takie jak hałas czy gwałtowny ruch. Muszą być masywne, wałachy lub ogiery.

Wstępne przygotowanie konia do służby trwa od 3 do 6 miesięcy. Potem biorą udział w cyklicznych szkoleniach organizowanych przez Straż Miejską w Łodzi oraz przystępują do tzw. atestacji wspólnie z końmi policyjnymi. Te ćwiczenia odbywają się w siedzibie policyjnych oddziałów prewencji przy ul. Pienistej. Jeźdźcy muszą zdać egzamin na brązową odznakę jeździecką i systematycznie podnosić swoje umiejętności.

Konie w SM pracują przez długie lata. Naczelnik Czyżewski: - To zależy od ich wieku i stanu zdrowia. Konie, które nie mogą już pracować, są sprzedawane do rekreacji lub lekkiej pracy, albo przekazywane osobom, które zapewnią im dożywocie. Mogą to być fundacje, osoby prywatne.

Funkcjonariusze na koniach patrolują tereny zielone (np. park na Zdrowiu, las Łagiewnicki). - To działania prewencyjne - mówi Piotr Czyżewski. - Kontrolujemy wjazdy do lasu, zapobiegamy kradzieżom drewna, niszczeniu zieleni, czy spożywaniu alkoholu w miejscach niedozwolonych. Interweniujemy w sprawie porzuconych zwierząt.

O tym, jak skuteczny potrafi być patrol konny, przekonał się mężczyzna, który quadem rozjeżdżał las Łagiewnicki. Strażnicy usłyszeli ryk silnika podczas patrolu, dogonili pojazd i zatrzymali kierowcę. Mężczyzna próbował uciekać, ale jeźdźcy byli szybsi.

Sekcja konna współpracuje również z policją przy zabezpieczaniu imprez masowych (mecze, przemarsze, demonstracje), oraz pełni funkcję reprezentacyjną. Funkcjonariuszy na koniach można zobaczyć podczas świąt państwowych, czy uroczystych defilad. Piotr Czyżewski podkreśla rolę edukacyjną sekcji konnej: - Bierzemy udział w piknikach i zabawach plenerowych, jakie organizują szkoły, przedszkola, organizacje młodzieżowe. Prowadzimy wspólne treningi z młodzieżą szkolną, a razem z referatem profilaktyki SM organizujemy zajęcia i półkolonie.

Maks (rasa wielkopolska) był pierwszym koniem przyjętym do służby w straży miejskiej. Dziewięć lat temu zaczął pracować w Łodzi. Na co dzień patrolował las Łagiewnicki i łódzkie parki. Zabezpieczał mecze ligowe i imprezy masowe. W czasie jednego patrolu przejeżdżał kilkanaście kilometrów.

- Każdy nasz zwierzak ma swój charakter. Maks jest koniem raczej spokojnym i ułożonym, ale potrafi też pokazać niezadowolenie. Zwłaszcza, gdy coś go boli - mówił Grzegorz Pietrasik, strażnik, który opiekował się Maksem.

Liczący 18 lat koń na początku roku przeszedł w stan spoczynku. Starość spędzi pod opieką Stowarzyszenia na rzecz Bezdomnych Zwierząt ''Schronisko''. Został umieszczony w gospodarstwie Grzegorza Pietrasik pod Konstantynowem Łódzkim. Strażnik zgodził się przygarnąć konia. Koszty utrzymania Maksa wyniosą około 300 zł miesięcznie, stowarzyszenie obiecało pomoc w jego utrzymaniu i ewentualnym leczeniu.

Na miejsce Maksa przyjęto czteroletniego Geniusza ze stadniny w Bogusławicach.

Black, czarny labrador, służy w łódzkiej Izbie Celnej od 2008 roku. Praca z celnikami to rodzinna tradycja, bo jego matka pracuje na wschodniej granicy.

Gdy Black nie miał jeszcze roku, pojechał ze swoim przewodnikiem do ośrodka szkoleniowego w Kamionie. Tam przez trzy miesiące uczył się, jak być posłusznym i wskazywać ukryte paczki papierosów.

Zaczął jeździć z celnikami na akcje i w lutym 2009 roku miał na koncie już pierwsze sukcesy. Jednego dnia rano wywąchał tytoniową kontrabandę w magazynie w okolicy bałuckiego Rynku. Potem kontrolował bagaże podróżnych na Dworcu Centralnym. W autokarze, który jechał tranzytem do Włoch, Black zainteresował się czterema walizkami. Zaczął w nie drapać. Dla jego przewodnika był to sygnał, że pies coś wyczuł. Nie pomylił się: walizki były wypełnione po brzegi paczkami papierosów. Naliczono ich 3600. Black znalazł też papierosy w autokarze jadącym do Wielkiej Brytanii. W walizce 36-letniego podróżnego było 40 paczek.

W listopadzie Black naprowadził celników na nielegalną rozlewnię spirytusu i magazyn przemycanych papierosów na Widzewie. W garażu na terenie tej posesji znaleziono 13 tysięcy paczek papierosów bez polskiej akcyzy oraz 990 litrów spirytusu.

- Dzięki nosowi Blacka tylko w 2009 roku ujawniliśmy 579 500 sztuk papierosów z przemytu - mówiła Anna Ludkowska z łódzkiej Izby Celnej.<

Skipper to biszkoptowy labrador, który także służy w łódzkiej Izbie Celnej i specjalizuje się w wykrywaniu narkotyków. Ma siedem lat, a nadzwyczajne zdolności węchowe odziedziczył po swoich rodzicach. Jego mama służy w Izbie Celnej w Gdyni, a tata w straży pożarnej.

Skipper - jak przystało na rasowego funkcjonariusza - nie odpuszcza nawet po służbie. Latem spacerował ze swym przewodnikiem po zielonych terenach Olechowa. - W pewnym momencie zaczął szczekać, przywołując opiekuna - relacjonowała Anna Ludkowska z Izby Celnej w Łodzi. - Po chwili znana była przyczyna niespokojnego zachowania czworonoga. Jak się okazało, w miejscu, które wskazywał Skipper rosły bujne, ponadmetrowe krzaki konopi indyjskich.

Na miejsce wezwano policjantów, którzy zabezpieczyli rośliny do dalszego postępowania. - Ze znalezionych krzaków można by wyprodukować około 240 gram suszu - tłumaczy Ludkowska. - Na czarnym rynku za tę ilość można uzyskać kwotę około 7 tys. zł.

Z łódzkimi celnikami pracują trzy labradory. Specjalizują się w wykrywaniu papierosów i narkotyków. Kilka lat temu celnicy szukali w hodowlach psich kandydatów do służby. Teraz mają już własny przychówek.

- Bierzemy szczeniaki po rodzicach, którzy pracują w izbach celnych, bo wiemy wtedy, że mają predyspozycje do takiej służby - mówił funkcjonariusz, który w łódzkiej Izbie Celnej zajmuje się psami służbowymi. - Do służby wybierane są najlepsze psy, dlatego ich potomstwo daje gwarancję, że będą się nadawały do takiej pracy.

Psy są w służbie około dziesięciu lat. Co roku sprawdza się, czy nadal są zdolne do pracy. Mieszkają z przewodnikami w ich domach, a po zakończeniu służby zostają u nich. Ludkowska: - Jeszcze się nie zdarzyło, aby opiekun nie chciał wziąć psa do siebie. Po tylu latach wspólnej pracy zwierzak jest jak członek rodziny.

W łódzkim garnizonie służy około 50 psów, głównie owczarki niemieckie i belgijskie. Większość to psy patrolowo-tropiące, inne specjalizują się wykrywaniu narkotyków czy materiałów wybuchowych. Wszystkie psy i ich przewodnicy mają za sobą szkolenie w Zakładzie Kynologii Policyjnej w Sułkowicach. Tam policjanci zapoznają się z kynologiczną teorią i metodami tresury, ale także uczą się, jak pielęgnować i karmić zwierzęta.

Podczas zająć praktycznych przewodnicy psów patrolowo-tropiących ćwiczą posłuszeństwo ogólne, pokonywanie przeszkód, obronę przewodnika, pościg za pozorantem, przeszukiwanie terenu i pomieszczeń oraz tropienie śladów ludzkich.

Raz w roku policyjne psy biorą udział w tzw. atestacji, podczas której sprawdza się, czy wciąż nadają się do służby. W wieku 9 lat zwierzak może odejść na emeryturę.

- Zostaje nieodpłatnie przekazany swojemu przewodnikowi mówi aspirant sztabowy Krzysztof Narowski, koordynator psów służbowych w łódzkim garnizonie. - Po latach wspólnej pracy powstaje miedzy nimi taka więź, że trudno sobie wyobrazić, aby było inaczej. Jestem koordynatorem psów służbowych od 1999 roku, wycofałem ze służby ponad setkę psów. I tylko raz się zdarzyło, że przewodnik nie miał warunków na trzymanie psa w domu. Ten pies trafił na przetarg i został sprzedany osobie cywilnej.

Co roku w łódzkim garnizonie organizowany jest konkurs o tytuł najlepszego przewodnika psa patrolowo-tropiącego w województwie. W tym roku do zawodów stanęło 41 przewodników z psami, którzy reprezentowali wszystkie powiaty województwa łódzkiego. Podzielono ich na pięć grup.

- Są trzy główne konkurencje. To tropienie śladów ludzkich, posłuszeństwo i pokonywanie przeszkód oraz ćwiczenia obrończe, czyli obrona przewodnika i pościg za przestępcą - mówi Krzysztof Narowski. - Za wszystkie konkurencje zawodnik może otrzymać maksymalnie 300 punktów. Jeżeli któreś zadanie wykonane jest nieprawidłowo, odejmuje się punkty.

W tym roku wygrał młodszy aspirant Kacper Winkler z kutnowskiej komendy. Razem z owczarkiem niemieckim, trzyletnim Hiltonem zdobyli 291 punktów.

- Pies przede wszystkim chodzi ze mną na patrole, ale jego umiejętności są też wykorzystywane w innych akcjach - mówi Winkler. - Ostatnio wytropił nietrzeźwego kierowcę, który spowodował kolizję i uciekł pieszo. Uczestniczył też w poszukiwaniach sprawcy włamania do sklepu. Potrafi nawet dwa i pół kilometra iść, aby doprowadzić do sprawcy.