Powstał w 1989 roku z inicjatywy łódzkiego oddziału Towarzystwa Opieki nad Oświęcimiem. Przypomina o ofiarach wszystkich nazistowskich obozów. Wymienione są na nim m.in. Auschwitz-Birkenau, Bełżec, Dachau, Gross Rosen, Kulmhof (Chełmno nad Nerem), Sobibór, Treblinka i obóz dla dzieci przy ulicy Przemysłowej w Łodzi.
TOMEK OGRODOWCZYK
W 1905 roku w Rosji doszło do krwawo stłumionej demonstracji, której celem było wymuszenie na carze zakończenia wojny z Japonią i poprawy warunków ekonomicznych w kraju. Wieści o tych wydarzeniach dotarły do Królestwa Polskiego. Do najpoważniejszych wystąpień doszło w Łodzi. Pod koniec stycznia pracę przerwało 70 tys. robotników. Zamknięto teatry, nie wychodziły gazety. W lutym wojsko wyszło naprzeciw robotnikom z fabryki Heinzla i Kunitzera. Kolejna fala wystąpień rozpoczęła się w maju. W czerwcu ogłoszono strajk powszechny. Dochodziło do walk na ulicach; pogrzeby robotników zamieniały się w demonstracje polityczne. Jeszcze jesienią na ulicę wychodziło nawet 100 tys. osób.
Carski aparat represji nie mógł darować łodzianom buntu. W jednej ze zbiorowych mogił na cmentarzu przy ulicy Smutnej pochowani są bojownicy rewolucji. Ich prochy przeniesiono z miejsca straceń w parku na Zdrowiu.
TOMEK OGRODOWCZYK
Na katolickiej części cmentarza przy ulicy Ogrodowej pochowany jest pułkownik Edward Franciszek Pfeiffer ps. "Radwan" (1895-1964). W czasie I wojny światowej służył jako legionista. Kiedy odmówił złożenia przysięgi na wierność cesarzowi Wilhelmowi II działał aktywnie w tajnej Polskiej Organizacji Wojskowej. Po 11 listopada 1918 roku na czele starszych harcerzy przystąpił w Łodzi do rozbrajania niemieckich oddziałów. Z podporządkowanych mu harcerzy utworzył kompanię Wojska Polskiego, która w Warszawie zasiliła szeregi I Harcerskiego Batalionu WP.
W międzywojniu podczas walk o kształt polskich granic przeszedł cały szlak bojowy. Brał udział w wojnie z bolszewikami. Pod koniec lat 30. Został mianowany delegatem ministra spraw wojskowych do Związku Harcerstwa Polskiego. Po porażce kampanii wrześniowej w 1939 roku kontynuował walkę w podziemiu. Został członkiem Służby Zwycięstwu Polski (SZP), z ramienia której objął stanowisko zastępcy komendanta Okręgu Łódź. Zagrożony aresztowaniem uciekł do Warszawy. W Armii Krajowej ppłk "Radwan" objął stanowisko komendanta Obwodu I Śródmieście Okręgu Warszawskiego AK. Po wojnie wyjechał z Polski. Zmarł na emigracji w Londynie.
Stefan Pogonowski (1895-1920) pochowany został w najbardziej charakterystycznym grobie na Starym Cmentarzu przy ulicy Ogrodowej. Większość osób kojarzy postać w zbroi husarza. Pomnik wykonał Wacław Konopka. Ufundowała go łódzka społeczność. Pogonowski był porucznikiem piechoty Wojska Polskiego. Od lipca 1919 roku służył w 28 Pułku Strzelców Kaniowskich. Zginął 15 sierpnia 1920 roku w Zamostkach Wólczyńskich pod Radzyminiem w trakcie Bitwy Warszawskiej. O jego znaczącym udziale w przebiegu walk zaświadczył generał Lucjan Żeligowski.
Katarzyna Kobro (1898-1951) w powszechnej pamięci pozostaje w cieniu męża, Władysława Strzemińskiego, artysty i teoretyka sztuki, który jest patronem łódzkiej Akademii Sztuk Pięknych. Była jedną z najwybitniejszych przedstawicielek polskiej awangardy. Pochodziła z łotewsko-rosyjskiej rodziny i studiowała w Moskwie. Z mężem zamieszkała w Polsce. Stworzyli grupy Blok, Praesens i a.r. ("awangarda rzeczywista" lub "artyści rewolucji"). Z członkami ostatniej zgromadziła kolekcje sztuki współczesnej, która dziś jest najcenniejszą częścią zbirów Muzeum Sztuki w Łodzi. Rzeźbiarka nie była doceniana za życia. Jej grób przez wiele lat był zaniedbany. Spoczywa w nim również jej córka Nika Strzemińska (1936-2001), która napisała książkę o rodzicach.
TOMEK OGRODOWCZYK
Ira Aldridge (1807-1867) był jednym z najbardziej znanych w historii aktorów szekspirowskich. Urodził się w Nowym Jorku. Zasłynął jako Makbet i Otello. Większość swojego życia spędził na deskach londyńskich teatrów. Jak znalazł się w Łodzi? W latach 1852-1867 odbywał tournée po Europie. Grał w m.in. Belgii, Niemczech, Danii, Szwecji, Szwajcarii, Czechach, Polsce, Rosji i Francji. Zmarł podczas wizyty w Łodzi. Przygotowywał się do sztuki. Przyczyną było najprawdopodobniej zapalenie płuc.
TOMEK OGRODOWCZYK
Zaraz po prawej stronie przy wejściu na komunalną część Cmentarza Doły od ulicy Smutnej jest grób przedstawicieli łódzkiej inteligencji zamordowanych przez niemieckiego okupanta 12 listopada 1939 roku. Ich szczątki zostały ekshumowane z terenu poligonu wojskowego na Brusie.
Na ewangelickiej części leżą m.in. Karol Jonscher (1850-1907) - wybitny lekarz, Herman Edward Werner (1872-1932) - drugi dyrektor Kolei Elektrycznej w Łodzi, na renowację jego grobowca zbiera Klub Miłośników Starych Tramwajów. Na katolickiej zostali pochowani m.in. Wacław Konopka (1881-1938) - zeźbiarz, Jan Moll (1912-1990) - kardiochirurg, który dokonał pierwszego przeszczepu serca w Polsce, Aleksy Rżewski (1885-1939) - prezydent Łodzi (mogiła symboliczna) i Władysław Strzemiński (1893-1952) - malarz i teoretyk sztuki, mąż Katarzyny Kobro.
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze