Takich kamienic, jak w Łodzi, nie ma nigdzie indziej. Spójrzcie tylko na te detale! [DUŻO ZDJĘĆ]

Opowieść o zabytkowych kamienicach Łodzi nieprzypadkowo rozpoczynamy przy najważniejszej ulicy miasta, na której budował każdy, kto chciał się pokazać. Piotrkowska to ulica-salon, gdzie swoje kamienice stawiali ci, którzy właśnie w Łodzi dorobili się fortun.

Pod koniec XIX wieku parterowe domy tkaczy ustępowały miejsca budynkom mającym kilka kondygnacji. Bogato zdobiona kamienica od frontu, z eleganckimi sklepami lub kawiarniami na parterze, a z tyłu długie podwórko ze studnią, wejściem dla służby i stajnie.

Na zdjęciu: Piotrkowska 90.

- Wizyta w Łodzi musi się zacząć na ulicy Piotrkowskiej. Tutaj łodzianie się spotykają, tutaj też są najważniejsze miejsca dla nich, w tym przepiękne kamienice, które odznaczają się niewiarygodnymi detalami - podkreśla przewodniczka po Łodzi Justyna Tomaszewska.

Zaznaczając jednocześnie, że osoby przyjeżdżające do Łodzi, które oprowadza, często chcą wchodzić do klatek schodowych, bram i podwórek.

- Zawsze w takich sytuacjach mówię, że te schody niejedno widziały. Tysiące osób po nich szło: Poznański, Scheibler i jakiś anonimowy Żyd, który tutaj mieszkał. To też jest dotyk historii.

Na zdjęciu Piotrkowska 86.

Najpiękniejsze kamienice w Łodzi, czyli nowe połączone ze starym. Na zdjęciu: Piotrkowska 137/139.

Wiele z łódzkich kamienic kipi od detali.Nie zawsze szło wyłącznie o kwestie estetyczne i cechy stylu.Czasami powód był bardziej pragmatyczny.

Ryszard Bonisławski, regionalista i znawca dziejów Łodzi: - Wielość dekoracji nadawała pałacowy charakter, ale też pozwala właścicielom kamienic ustanowić wyższy czynsz. Im kamienica była ładniejsza, tym więcej chętnych do zamieszkania, a właścicielowi łatwiej było spłacić kredyt zaciągnięty na jej budowę.

- Kamienica ze smokami robi największe wrażenie na dzieciach. Tam stoimy szukając detali i zastanawiając się, skąd smoki wzięły się w Łodzi. Jest jeszcze jedna taka kamienica - Dom Siemensa przy Piotrkowskiej 96. Przepiękna, ciemna kamienica z pszczołą na elewacji. Ona również robi wrażenie, bo jest mroczna. Zawsze z dziećmi wymyślamy wspólnie historie, jakie mogły się tam dziać - opowiada przewodniczka po Łodzi Justyna Tomaszewska.

Również Ryszard Bonisławski, regionalista i znawca dziejów Łodzi, wymienia Piotrkowską 86 wśród swoich ulubionych kamienic Łodzi. - Tam jest najwięcej tajemnic zawartych w elewacji, mnóstwo odniesień symbolicznych i alegorycznych, plus pierwszy w Polsce pomnik Gutenberga - podkreśla Bonisławski.

Fot. Tomasz Stańczak / Agencja Gazeta

Justyna Tomaszewska: - Najprawdopodobniej właściciel chciał się pokazać. Nie miał najbardziej imponującej kamienicy narożnej, ale zwykłą działkę, dlatego musiał się wybić detalem.

Ryszard Bonisławski, znawca dziejów Łodzi i regionalista przypomina, że oryginalne smoki oraz inne zdobienia z metalu zostały z kamienicy przy Piotrkowskiej 86 usunięte w latach 50. XX wieku.

- Starano się unowocześniać i te detale potraktowano, jako przejaw drobnomieszczaństwa. Zresztą to działo się nie tylko w socrealizmie. Hitlerowcy również pragnęli ogołocić Piotrkowską z dekoracji. Zaczęli to robić na odcinku Narutowicza - Traugutta. Dekoracje neorenesansowe zostawili na domu należącym do Niemców, a pozostałe kamienicy zostały ogołocone i podwyższone. Taka miała być cała Piotrkowska, przypominać Norymbergę w jej niehistorycznej części - tłumaczy Ryszard Bonisławski.

Smoki na elewację kamienicy przy ul. Piotrkowskiej 86 powróciły w 2011 roku. Na finał remontu kamienicy pod Gutenbergiem.

Siedziba UMŁ i ŁUW. Ryszard Bonisławski zwraca uwagę na ciekawe detale elewacji zabytkowego gmachu przy ul. Piotrkowskiej 104.

- Znajdziemy tam dekoracje przypominające, skąd w tym mieście biorą się pieniądze. Nawiązania do handlu i przemysłu. Na górze widzimy grupę kobiet siedzącą na beli bawełny. To jest typowe dla Łodzi. Nigdzie indziej elementy kojarzone z przemysłem nie występują w takim stopniu. Spójrzmy też na elewację pałacu Poznańskich przy ul. Ogrodowej 15, gdzie mamy figury robotników [zdjęcie poniżej red.], a nad oknami czółenka, wrzeciona i elementy silnika elektrycznego - tłumaczy Bonisławski.

Robotnik z dachu pałacu Poznańskich, który rozwija belę materiału.

MARCIN STĘPIEŃ

Szczególnie okazałe są narożne kamienice, ale i od tej zasady są wyjątki. Na Piotrkowskiej każda kamienica jest inna i jedyna w swoim rodzaju. Zachwycają detalami.

Na zdjęciu: Piotrkowska 147.

- Niektóre z symboli są dla nas dzisiaj nieczytelne. Na przykład, co oznacza oset na łódzkich elewacjach? Miał on ściśle praktyczne zastosowanie. Używano go w przemyśle do drapania tkanin. Oset był sadzony na przykład w Piorunowie w powiecie łaskim, który dzisiaj kojarzymy z tamtejszym pałacem. Gdy do właścicieli Piorunowa przyjechała Maria Dąbrowska, pojechała z nimi do fabryki Barcińskiego na Tylną, która odbierała ten oset. To taka ciekawostka - opowiada Ryszard Bonisławski. I dodaje - Ten oset często występuje w detalu, chociaż wszyscy łączą go jednie z chwastem polnym. W secesji był stylizowany.

Na zdjęciu: Piotrkowska 145

Najpiękniejsze kamienice w Łodzi, czyli nowe ze starym. Na zdjęciu: Piotrkowska 137/139.

Kamienica, która należała do spółki pabianickich fabrykantów Krusche i Ender.

- Mamy tam nietypowe zdobienia, jak na Łódź, na przykład smoki nad bramą. Marzę, żeby została odnowiona - podkreśla Justyna Tomaszewska. I dodaje: - Obok jest blok, co jeszcze podkreśla kontrast. To właśnie jest Łódź.

Są i smoki, o których mówiła Justyna Tomaszewska, zachwycając się kamienicą przy Piotrkowskiej 143.

Najpiękniejsze kamienice Łodzi.

Najpiękniejsze kamienice Łodzi.

Najpiękniejsze kamienice Łodzi.

Najpiękniejsze kamienice Łodzi.

Rezydencja Juliusza Roberta Kindermanna. Kamienica została wybudowana w latach 1907-1909.

Tak piękną dekorację możemy podziwiać na elewacji kamienicy przy ul. Piotrkowskiej 137/139.

Oddajmy głos Marii Nowakowskiej z Łódzkiego Detalu, która ten temat popularyzuje w czasie wycieczek po Łodzi, ale też w różnych publikacjach.

W "Łódzkim Detalu. Przewodniku po Łodzi szlakami detali architektonicznych" o zdobieniach kamienicy Piotrkowska 137/139 pisze tak: "Na skraju widzimy grupę kupców, niosących i wiozących rozmaite towary - skóry zwierzęce, zboże, widać także narzędzia - szpadel i kosę".

Maria Nowakowska zwraca uwagę na wielość szczegółów scen przedstawionych na złotym tle.

Potem widzimy kobiety z koszami towaru na nabrzeżu. I kolejny obraz na zwieńczeniu 'plomby': fabrykę.

Ryszard Bonisławski: - Dla mnie wyjątkowe są elementy nawiązujące do przemysłu. Tego nie ma w innych miastach, a u nas pojawia się nawet na witrażach. W pałacu Kerna kobieta z młotem siedzi na kowadle. Gdzie coś takiego można zobaczyć? Tylko w Łodzi.

Na zdjęciu: Piotrkowska 145.

Najpiękniejsze kamienice Łodzi

Najpiękniejsze kamienice Łodzi.

Modernistyczna kamienica, w której, od podwórka, mieści się kultowe kino Charlie. Kino bez którego trudno byłoby sobie wyobrazić Łódź.

Wyjątkowy detal z podwórka kina Charlie.

Fot. Marcin Stępień / Agencja Gazeta

I jeszcze podwórko kina Charlie, z którego po prostu nie chce się wychodzić. Charakterystyczne zaokrąglone balkony, czyli piękno modernizmu rodem z Gdyni w łódzkim wydaniu. 

Fot. Marcin Stępień / Agencja Gazeta

Justyna Tomaszewska z Just Lodz, łódzka przewodniczka: - Bardzo ładna jest jest druga część Piotrkowskiej, którą nawet łodzianie znają mniej. Ostatnio, w ramach Urodzin Łodzi, wspólnie ze Stowarzyszeniem Topografie, zorganizowaliśmy po niej spacer. Odkryliśmy tyle miejsc! Spójrzmy chociażby na kamienicę pod góralem [Piotrkowska 292 red.] Łodzianie ciągle mają tam wiele do odkrycia.

Na zdjęciu: Piotrkowska 211.

Najpiękniejsze kamienice w Łodzi.

Od podwórka widać więcej! A jest to jedno z najbardziej klimatycznych podwórek nie tylko na ulicy Piotrkowskiej, ale w całej Łodzi.

Fot. Marcin Stępień / Agencja Gazeta

Mieszkańcy zadbali, aby podwórko ich kamienicy było zielone. W tym tkwi jego największy urok.

Kamienica przy ul. Piotrkowskiej 211 została wybudowana w 1911 roku według projektu znanego łódzkiego architekta Gustawa Landau-Gutentegera. Mamy tu do czynienia z modernizmem z elementami secesji.

Już przy wejściu z ulicy zachwyca detal: oryginalne i pięknie zachowane kafelki w bramie. Elegancja w czystej formie.

I jeszcze widok ogólny w stronę podwórka.

I teraz spojrzenie w górę! Naprawdę warto.

Piękno modernizmu, którego wcale w Łodzi nie brakuje. Szlachetność materiałów i formy.

Fot. Marcin Stępień / Agencja Gazeta

To ta część Piotrkowskiej, na którą turyści zaglądają zdecydowanie rzadziej. A szkoda, bo jest co podziwiać.

Najpiękniejsze kamienice Łodzi.

Kamienice, które znajdują się po drugiej stronie drugiego po OFF-ie zagłębia kulinarnego przy ul. Piotrkowskiej.

Fot. Marcin Stępień / Agencja Gazeta

Najpiękniejsze kamienice Łodzi.

W sąsiedztwie pofabrycznych murów.

Kobiecie postaci nad bramą od razu przykuwają uwagę.

Zabytkowe kamienice w Łodzi.

Zabytkowej kamienice w Łodzi.

Detal zawsze w cenie.

Najpiękniejsze kamienice Łodzi.

Najpiękniejsze kamienice Łodzi.

Najpiękniejsze kamienice Łodzi.

Fot. Marcin Stępień / Agencja Gazeta

Najpiękniejsze kamienice Łodzi.

Fot. Marcin Stępień / Agencja Gazeta

Najpiękniejsze kamienice Łodzi.

Najpiękniejsze kamienice Łodzi.

Pałac Emila i Karola Steinertów przy Piotrkowskiej 272a i b to jeden z cenniejszych zabytków w Łodzi. Obiekt przeszedł generalny remont, łącznie ze stuletnim ogrodem.

Fot. Marcin Stępień / Agencja Gazeta

Pałac Steinertów został zaprojektowany przez Alfreda J. Balckego. Remont zabytku kosztował blisko 40 mln zł. Po usunięciu wtórnych ścian, w pałacu Steinertów przy Piotrkowskiej możemy podziwiać pierwotny układ pomieszczeń. Renowacji zostało poddanych 16 pałacowych wnętrz. 

Fot. Marcin Stępień / Agencja Gazeta

W tym pałacu są dwa skrzydła - projektowane dla dwóch braci, Emila i Karola Steinertów. Różne gusta znalazły odbicie w stylu architektury.

Fot. Marcin Stępień / Agencja Gazeta

Pałac Steinertów. Detale wystroju XIX-wiecznego pałacu przywracane były z pietyzmem, dzięki prowadzonych w zabytkowych wnętrzach kompleksowym badaniach konserwatorskich.

Fot. Marcin Stępień / Agencja Gazeta

Remont pałacu Steinertów był możliwy dzięki unijnej dotacji. Wartość całego projektu to ponad 38 mln zł. Wkład własny miasta wyniósł prawie 19 mln zł.

Fot. Marcin Stępień / Agencja Gazeta

Detal w pałacu Steinertów. Jest na co popatrzeć.

Fot. Marcin Stępień / Agencja Gazeta

Pałac Steinertów.

Fot. Marcin Stępień / Agencja Gazeta

Pałac Steinertów - jedna z pereł łódzkiej rewitalizacji.

Fot. Marcin Stępień / Agencja Gazeta

Pałac Steinertów - jedna z pereł łódzkiej rewitalizacji.

Fot. Marcin Stępień / Agencja Gazeta

Wnętrze zabytku. - Gdyby ktoś chciał w tych wnętrzach kręcić film z epoki, to nie potrzeba już żadnych dodatkowych dekoracji. Udało się zachować ducha tego miejsca -
mówił na łamach "Wyborczej" Piotr Czopowicz, który pracował przy renowacji pałacu Steinertów dla firmy Monument Service. Odpowiadał za konserwację i restaurację pałacowych wnętrz.

Fot. Tomasz Stańczak / Agencja Gazeta

Najpiękniejsze kamienice Łodzi.

Dawny Magazyn Konfekcyjny Emila Schmechela. Od lat 60. do 80. XX w. mieścił się pod tym adresem Dom Obuwniczy PDT, czyli Dom buta. 

Fot. Tomasz Stańczak / Agencja Gazeta

'Pałac Maksymiliana Goldfedera, mieszczący przed laty słynne Siódemki, odzyska zabytkowe polichromie, malowidła i zdobienia. Dodatkowo wzbogaci się o pełne zieleni podwórko z dwupoziomowym ogródkiem - tak o tym projekcie rewitalizacji Łodzi pisał UMŁ.

To jeden z najbardziej znanych adresów na ulicy Piotrkowskiej. Rewitalizacja objęła również podwórko.

Maksymilian Goldfeder do Łodzi przyjechał w 1870 r. Z Warszawy, gdzie pracował u brata. W Łodzi prowadził kantor.

W 1899 r. za 15 tys. rubli kupił działkę przy ul. Piotrkowskiej 77. Powstał w tym miejscu zachwycający detalami pałac zaprojektowany przez słynnego łódzkiego architekta miejskiego - Hilarego Majewskiego.

Fasada pałacu otrzymała dekoracyjną formę w stylu późnego renesansu, wzorowaną na XVI-wiecznych pałacach Florencji i Rzymu.

Najpiękniejsze kamienice Łodzi.

Najpiękniejsze kamienice Łodzi.

Ulica Piotrkowska to żywy organizm. Bywa, że jedne kamienice są zasłaniane rusztowaniami, a inne można właśnie podziwiać po dłuższym remoncie. Są też adresy, które ciągle czekają na rewitalizację wnętrz. Tak jest na przykład z Piotrkowską 53, gdzie wejścia strzeże dwóch Atlasów.

Zdjęcie przedstawia puste obecnie wnętrza apartamentów XIX-wiecznych właścicieli - rodziny Konstadtów. Mieszczą się one na pierwszym piętrze, od strony ul. Piotrkowskiej. Detale mają iście pałacowy sznyt. Wystarczy zamknąć oczy, żeby wyobrazić sobie, jak mogłyby wyglądać po renowacji.

Kamienica ma pięcioro współwłaścicieli wśród mieszkańców. Szóstym, większościowym, jest miasto.

Fot. Marcin Stępień / Agencja Gazeta

Herman Konstadt - pierwszy właściciel kamienicy był kupcem i handlowcem, ale też filantropem i szanowanym obywatelem Łodzi.

Front zabytkowej kamienicy. Jednej z najciekawszych przy Piotrkowskiej.

Front zabytkowej kamienicy.

Podwórko tej kamienicy dochodzi aż do Kościuszki. Więcej o historii tego adresu i jego mieszkańcach piszemy TUTAJ.

Najpiękniejsze kamienice Łodzi.

Secesyjna kamienica, którą projektował sam Gustaw Landau-Gutenteger. Właścicielem nieruchomości był fabrykant Oskar Kohn.

"Na parterze zarówno od frontu jak i w oficynach mieściły się reprezentacyjne sklepy, w tym trzy składy towarów "heinzlowskich" przedsiębiorstw, którymi zawiadywał Kohn, a także sklep jubilerski Leona K. Weissa oraz wyrobów posrebrzanych J. Fuksa. Całe pierwsze piętro z częścią oficyn mieściła siedzibę Łódzkiego Towarzystwa Wzajemnego Kredytu" - podaje Baedeker Łódzki.

Elewacja zachwyca stylizowanymi motywami kwiatów.

To kolejna kamienica w stylu secesji, której projektantem jest Gustaw Landau-Gutenteger. Gmach ma pięć kondygnacji.

Nieprzypadkowo przed kamienicą stoi pomnik lampiarza, ponieważ na parterze w przeszłości działał sklep"American Diamant Palace", który jako pierwszy w Łodzi mógł się pochwalić witryną oświetlaną światłem elektrycznym. To musiało robić wrażenie!

Kamienica w stylu secesji.

Kamienica w stylu secesji.

Wzrok przyciąga wykusz łączący dwa piętra kamienicy.

Podwórko po remoncie.

Perła secesji z Łodzi.

Prawie w pałacowym stylu.

To jedna z tych kamienic, które zachwycają odnowioną elewacją.