Zwierzęta na etacie. W szkołach, schronisku i muzeum

Krząta się po szkole i opróżnia kosze. Nie, to nie woźna, lecz ulubienica wszystkich uczniów - Tusia. Do Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 3 przy ul. Kilińskiego przyniósł ją przed ośmioma laty jeden z uczniów. - Taka malutka, biegająca kuleczka - wspomina pani Krysia, prawdziwa woźna. Tak samo zapamiętał ją dyrektor szkoły Janusz Bęben. - Niezgrabny psi dzieciak. Jak szła, to się zataczała. I wszyscy się nad nią roztkliwiali. A ja w pierwszym momencie powiedziałem, że odwiozę do schroniska. Chciałem być stanowczy - opowiada Bęben. Uczniowie uprosili jednak, by została. A i jemu też kuleczki było żal. Zaczęło się szukanie imienia. Chłopak, który ją znalazł, uczył się na technika urządzeń sanitarnych. TUS to - obok gazownika - sztandarowy kierunek w tej szkole. I tak znajda została Tusią.

MARCIN STĘPIEŃ

To mieszaniec, jakich wiele. Średniej wielkości, brązowo-czarna sierść i trochę niepewny wyraz mordki. Na pyszczku wyraźnie czuć kości. I wcale nie dlatego, że Tusia jest chuderlakiem. Wręcz przeciwnie, o damskim wcięciu już dawno zapomniała. Ale od paru lat zmaga się z zanikiem mięśni. Gdy oprze się o ścianę, skóra na pyszczku roluje jej się jak u mopsa. - Już przed rokiem weterynarz zapowiedział, że długo to ona nie pożyje. Ale ją leczyliśmy. I chyba dość skutecznie, bo Tusi nie ma się na umieranie - opowiada dyrektor. A co do wcięcia, to jego brak dziwić nie powinien. Bo Tuśka kocha jeść. A szkoła to idealne miejsce, by stołować się wielokrotnie w ciągu dnia. - Catering non stop - żartuje Bęben. W pokoju portierów Tusia dostaje porcję obowiązkową. Drugie tyle potrafi dojeść z ?napiwków?. Dyrektor przynosi jej co jakiś czas kości, uczniowie wyciągają z kanapek szynki i ser, a portier Piotr dzieli się z nią nawet jabłkiem. - Przy Tusi trudno coś zjeść samemu. Bo ona zjada wzrokiem. A lubi niemal wszystko. Nie pogardzi nawet kiwi i kiszoną kapustą - opowiada Piotr. Na dowód wyciąga z plecaka jabłko. Tusia wcina, aż jej się uszy trzęsą.

A później szybko leci na górę. Jest godz. 16. W szkole kręcą się ostatni uczniowie, a pani Krysia zaczyna sprzątać. Zanim weźmie się do pracy, kontrole czystości koszy przeprowadzi jej czworonożna pomocniczka. Tusia wie, że musi być na górze przed panią Krysią. Kosz przewraca łapą, a później wyciąga kanapkę. Nie, wcale się na nią nie rzuca. Profesjonalnie otwiera, wyciąga szynkę i zlizuje masło.

Kontrola koszy to tylko część obowiązków. Rano obserwuje monitoring. I wita wszystkich wchodzących. Najbardziej cieszy się na widok portierów. Bo to z nimi spędza większość czasu. Słucha ich i traktuje jak swoje stado. Nie przepada za listonoszem, ale ponoć z wzajemnością. Nie znosiła również księdza. - Jego sutannę rozpoznawała już w monitoringu. I od razu się wściekała - relacjonuje Piotr. Ale ksiądz - jak się później okazało - miłośnikiem zwierząt nie był. A Tusia świetnie zna się na ludziach. Przy rekrutacji nowych portierów jest niezbędna. - Na jednego wyraźnie warczała. Mimo to zatrudniłem go. Nie pomyliła się w jego ocenie. Już w pierwszym tygodniu musiałem go zwolnić, bo przyszedł podpity - opowiada dyrektor. Piotr pracuje tu od dwóch lat. - Gdy przyszedłem po raz pierwszy, byłem nieco zaskoczony. ?Pies w szkole?? - dziwiłem się. W nawiązaniu przyjaźni pomogły mi serdelki - komentuje portier.

Na spacery Tusia wychodzi na żądanie. Nawet w nocy. Poza teren szkoły nigdy się nie zapuszcza. Do innych psów się nie garnie. Ma za to koleżankę srokę. - Przychodzi w odwiedziny popołudniami. Podskakuje pod drzwiami, żeby dojrzeć, czy Tusia jest na dole. I czeka, aż ją wypuścimy. A wtedy zaczynają rytualną bitwę. Ta wali dziobem, a tamta próbuje złapać zębami. I tak się bawią, a my oglądamy to jak przyrodniczy film - opowiada dyrektor.

MARCIN STĘPIEŃ

Na sterylizację szkoła zrobiła zrzutę. Na zabieg zawieźli Tusię kierowniczka administracji i szkolny konserwator. Gdy powiedzieli, że pies mieszka w szkole, weterynarz wzruszył się i nie wziął ani grosza. Sam dyrektor ma w domu trzy koty przybłędy. - A z dzikich zwierząt to gościmy na terenie szkoły wiewiórki, bażanta i dwie kaczki.

Przed Muzeum Kinematografii stoi pomnik z bajkowego szlaku turystycznego Łodzi. To dwa koty - Filemon i Bonifacy - z animacji nakręconej w Se-ma-forze. Jeden przy kłębku wełny, a drugi przechadza się po murku. Dla wchodzących to jak zapowiedź ''Uwaga! Miejsce przyjazne kotom''. W przeciwieństwie do bajkowych mruczków, Zuzię i Tygryska trudno odróżnić. Oba to typowe dachowce w szarobure prążki. Pomocne okazuje się patrzenie im w oczy, bo kotka ma wyraźną zaćmę, a jej kumpel żywotne spojrzenie młodzieńca. Koty w stajniach były niegdyś stałymi gośćmi. I dziś jest podobnie. Burasy mieszkają w administracyjnej części muzeum, w dawnej stajni Scheiblerów. Najchętniej w pokoju zajmowanym przez portierów. Tygrys wchodzi i wychodzi niemal wyłącznie oknem. I dumnie pręży się w okienku, przy którym pracownicy biorą klucze do pokojów. Zuzia jest bardziej nieufna. Nic dziwnego - wszak prawie nic nie widzi i nie słyszy.

MAŁGORZATA KUJAWKA

Koty psów się bać nie muszą, bo wiedzą, jak z nimi postępować. Na co dzień mają przecież Sarę. To psia seniorka podobna do owczarka niemieckiego. Ma typowe dla tej rasy kłopoty ze stawami i sporo lat na karku. Ile dokładnie? Tego nikt nie wie. Ale jest na tyle stara, że kilka razy wydawało się, iż koniec blisko. Sarę pokochali portierzy. Maria i jej mąż Zbyszek przynieśli z domu specjalne szczotki do wyczesywania podszerstka. I dwa razy w tygodniu gotują jej kaszę jaglaną z mięsem.

Cała trójka to nie pierwsze zwierzaki w muzeum. Ale te są menażerią oficjalną. - Przed kilkoma laty przyjęliśmy je protokołem do muzealnego inwentarza. Po to, by uniknąć problemów z rozliczaniem wydatków na karmę, weterynarza i leki - opowiada wicedyrektorka Barbara Kurowska, w muzeum od ponad 20 lat. I zapewnia, że - jak przystało na miejsce poświęcone kinematografii - Tygrys jest prawdziwym kinomanem. - Zna się nie tylko na filmach, ale też na ludziach. Bo gdy zdarzało mu się wkradać do sali kinowej i siadać na czyichś kolanach, to zawsze był przyjmowany z sympatią - mówi Kurowska. Wcześniej mruczki miały zdecydowanie więcej obowiązków. Oba są bardzo łowne. Potrafią upolować i mysz, i małego ptaka. Przed remontem ich umiejętności były cenne, bo - jak wiadomo - w starych budynkach myszy zawsze harcują. Teraz koty są starsze, a i myszy nie ma już tak wiele. Ale mimo tego zwierzaki mają w muzeum dożywotnie schronienie.

MAŁGORZATA KUJAWKA

Od 1,5 roku muzeum zarządza Marzena Bomanowska. - Gdy zostałam dyrektorem, okazało się, że przejęłam odpowiedzialność nie tylko za zabytkowy pałac Scheiblera, ale też za psa i dwa koty. Spodziewałam się różnych trudności, ale nie inwentarza zwierzęcego niczym w gospodarstwie rolnym - opowiada Bomanowska. Jedno z jej pierwszych pytań? ?Czyje one są??. - Chciałam wiedzieć, kto ma odpowiadać za ich karmienie i leczenie. Okazało się, że muzeum. W pierwszym tygodniu dostałam do podpisania fakturę za żwirek dla kota i karmę dla psa. Czy byłam zdziwiona? A można nie być? - komentuje. I nie ukrywa, że miłośnikiem domowych zwierząt nie jest. - Nie szaleję za każdym psiakiem czy kociakiem. Ale krzywdy bym naszej trójce zrobić nie pozwoliła. Gdy jeden z pracowników zaproponował, że może by tak psa uśpić, poczułam, że jestem gotowa bronić Sary do upadłego. Nie traktuję jej jak pupilka, lecz jak członka muzealnej społeczności - opowiada. Gdy widzi z daleka szmatkę na kaloryferze, już wie, że to mokry kot rozpłaszczył się i suszy futerko.

Pies w schronisku dla bezdomnych zwierząt przy Marmurowej to widok oczywisty. Ale spośród ponad 400 psiaków tylko jeden jest ''na etacie''. To Ruda, która na adopcję już czekać nie musi. Bo schronisko to jej ukochany dom. - Nawet najstarsi górale nie pamiętają, od kiedy jest pomocnikiem opiekunów - żartuje odpowiedzialna za adopcje Marta Olesińska. A że nim jest, nikt nie ma wątpliwości. Ruda chodzi za nimi krok w krok i pomaga im dostarczać jedzenie do boksów. Razem odpoczywają też w kanciapie. Opiekun zwykle siedzi na krześle, a Ruda rozciągnięta na wersalce. Jak to się stało, że została wolnym psem w psim więzieniu? Na Marmurową przywieziono ją w 2008 r.

Dostała imię Sabina i numer 276. W karcie zapisano, że ma około 8 lat. Sabina nie zamierzała akceptować bezczynnego siedzenia w boksie. Wygryzała dziury w eternitowych jeszcze wówczas dachach bud. - Próby zamykania jej spełzały na niczym. Ale gdy puszczaliśmy ją wolno, była psem idealnym. Chodziła za pracownikami i pilnowała porządku. Gdy któryś psiak wybiegł z boksu, zaganiała go z powrotem. Czuła się prawdziwą gospodynią - opowiada dyrektor schroniska Grzegorz Kaczmarek.

Opiekunowie nadali jej nowe imię, a przed kilkoma laty jeden z nich chciał ją nawet adoptować. Ale Ruda okazała się lojalnym pomocnikiem i wypowiedzenia z pracy nie przyjęła . W nowym domu rozwaliła altankę i uciekła. Następnego dnia rano już czekała pod schroniskiem. Zatrudnienie ma zapewnione do końca życia.

Na początku kur było sześć. Wszystkie najpopularniejszej odmiany polskich niosek - rosa. Ich winą okazał się wiek. 10-miesięczne kokoszki znoszą na fermach wyraźnie mniej jajek niż młodsze towarzyszki. Dlatego trafiają do ubojni. Te miały szczęście - do Łodzi zabrali je aktywiści z Fundacji Viva! To ich poprosiła o pomoc w znalezieniu udręczonych kur szkoła Proeuropa z ul. Wrześnieńskiej. Wcześniej kury mieszkały w wielkiej hali. Świeżego powietrza i słońca nie znały. Przez 23 godziny na dobę miały być aktywne i znosić jaja. Ich dorobek życia był oznaczany cyfrą 2, bo hodowano je na ściółce. Mogło być gorzej - wówczas ich jaja byłyby trójkami, a one mieszkałyby w klatkach.

MARCIN WOJCIECHOWSKI

Własnymi siłami szkoła zbudowała dla nich prawdziwie ekologiczny kurnik. Płyty OSB, zielone belki, a w środku słoma, siano i grzędy. Ale w kurniku mieszkały tylko przez kilka tygodni. Później zaczęły hasać po całym podwórku, a nawet zapuszczać się na szkolne korytarze i schody. Sielankę przerwała śmierć jednej z kur. - Gdy padła druga, zdecydowaliśmy się na sekcję zwłok. Okazało się, że to bakteryjna choroba jajników. Leczył je polecony nam weterynarz, specjalista od drobiu. Ale patrzył na nas podejrzliwie - opowiada dyrektorka szkoły Dorota Andrzejczuk. Jeszcze dziwniej spojrzał, gdy wezwano go do zszycia rany. - Na teren szkoły wpadł czyjś pies i złapał naszą kurkę zębami - mówi.

Bałuckie kury uwielbiają siekany szczypiorek. I kapustę pekińską. Ale pierogami z serem też nie pogardzą. Gdy jedna z kur mocno się umorusała, dzieci umyły ją i suszyły w ręczniku, a ona przysypiała na kanapie: - Nie przypuszczałam, że z kurami można się aż tak zaprzyjaźnić. Lubię nosić pod pachą moją ukochaną kurkę ''rosołową''. Gdy później widzę w mięsnym piersi kurcząt, to mam ją przed oczami. Dlatego kur już nie jadam.