Dumnie górują nad miastem. Łódzkie wieże i ich tajemnice

Neogotycka archikatedra św. Stanisława Kostki jest najwyższym budynkiem w Łodzi. Wieża kościoła ma 104,5 metra wysokości.

Komitet Budowy, na którego czele stanął Juliusz Heizel, zawiązał się w 1895 roku. Trzy lata później ogłoszono międzynarodowy konkurs na projekt. Polscy i zagraniczni architekci zgłosili 38 projekty. Zwyciężyła łódzka spółka "Wende i Zarske". Poprawki zgłosili Józef Dziekoński z Warszawy i Sławomir Odrzywolski z Krakowa. Budowę zaczęto w 1901 roku. Prace zakończono po 11 latach. Ale nie wybudowano wieży.

W 1920 roku papież Benedykt XV zdecydował o utworzeniu archidiecezji łódzkiej i podniósł kościół do rangi katedry. Biskup Wincent Tymieniecki, ówczesny proboszcz, podjął wówczas decyzję o wzniesieniu wieży. W 1927 roku ukończono jej budowę.

Miastograf

Decyzję o wybudowaniu kolejnego kościoła luterańskiego w Łodzi podjęto w 1901 roku. W tym roku zawiązał się Komitet Budowy. Fabrykant Ernest Leonhardt podarował ziemię pomiędzy ulicami Piotrkowską a Rzgowską (obecnie Plac Niepodległości), ale obniżenie terenu i podmokły grunt wpłynęły na zmianę decyzji o lokalizacji.

W 1904 roku zakupiono plac przy zbiegu ulic Piotrkowskiej i Czerwonej. Rozpisano konkurs na projekt kościoła, do którego zaproszono trzech projektantów. W 1906 roku Komitet Budowy wybrał najlepszy szkic. Przygotował go Johannes Wende współwłaściciel słynnej pracowni "Wende i Klaus".

Budowę rozpoczęto w 1909 roku. W trakcie prac korekty na plan naniósł Franz Schwechten, uznany berliński architekt. Prace zakończono dopiero w 1928 roku. Kościół wzniesiono w stylu neoromańskim. Wieża kościoła ma 80 metrów wysokości.

Miastograf

Budowę kościoła pod wezwaniem św. Jana Ewangelisty rozpoczęto w 1880 roku i zakończono cztery lata później. Była to druga świątynia luterańska w Łodzi. Obecnie to rzymskokatolicki kościół oo. Jezuitów. Na czele Komitetu Budowy stanął Karol Scheibler, który przekazał na budowę 100 tys. rubli w złocie. Projekt przygotował Louis Schreiber.

Neoromańską trójnawową bazylikę wieńczy fasada o trzech wieżach, z których środkowa jest kompozycyjnym zamknięciem perspektywy ulicy Roosevelta.

Miastograf

Klasycystyczny budynek Ratusza wzniesiono w 1827 roku według projektu Bonifacego Witkowskiego. Była to jedna z pierwszych murowanych budowli w mieście. Ratusz wieńczy czworoboczna wieża zegarowa z dzwonnicą. Uruchomiony w 1834 roku zegar wyznaczał rytm życia łodzian. Podarował go Karol Schlösser, fabrykant z Ozorkowa.

Do I wojny światowej zasiadały tu władze miasta. W trakcie działań wojennych bomba, która wybuchła na Placu Wolności, była przyczyną dużych zniszczeń. Okupacyjne władze niemieckie w 1915 roku przeprowadziły remont z dbałością o szczegóły historyczne. W 1927 roku budynek przeznaczono na Archiwum Akta Dawnych miasta Łodzi (obecnie Archiwum Państwowe w Łodzi).

Miastograf

W 1876 roku łódzcy przemysłowcy dali początek Łódzkiej Ochotniczej Straży Ogniowej. W kolejnych latach powstawały oddziały służące przy fabrykach. Pierwszy z nich zorganizowano przy zakładzie Ludwika Grohmana.

W 1884 roku powołano ochotniczą straż przy fabrycznych budynkach Karola Scheiblera. Strażacy z Księżego Młyna weszli w skład Łódzkiej Ochotniczej Straży Ogniowej jako V Oddział. Z czasem wyposażono ich w nowy sprzęt. Byli najlepiej przygotowaną brygadą w Łodzi.

Pierwszym komendantem był Karol Wilhelm Scheibler II, a wicekomendantami Edward Herbst, zięć fabrykanta i Edward Wagner, dyrektor fabryki na Księżym Młynie.

Na potrzeby straży w 1891 roku wybudowano zaprojektowaną przez Hilarego Majewskiego strażnicę przy ul. Emilii (dziś ul. Tymienieckiego 30). Nawiązuje ona do zaprojektowanej przez tego samego architekta położonej naprzeciwko przędzalni i jest utrzymana w stylu architektury obronnej. Nad korpusem głównym góruje pięciokondygnacyjna wieża zwieńczona blankami i machikułami. Przylegają do niej wozownie.

Nad Parkiem Helenowskim górują wieża kurzowa i wieża ciśnień zniszczonej już fabryki Biedermanna. Obie wieże wpisano do rejestru zabytków.

Kompleks fabryczny wzniesiono pod koniec XIX wieku. W 2003 roku pożar strawił halę fabryczną. Pozostałości po niej rozebrano.

Rodzina Biedermannów osiedliła się na ziemiach polskich już pod koniec XVIII wieku. W 1863 roku Robert Biedermann otworzył farbiarnię przy ul. Widzewskiej 2 (dzisiejsza ul. Kilińskiego). Stopniowo powiększał przedsiębiorstwo. Należało ono do największych w Łodzi. Alfred, jeden z jego synów, wzniósł okazały pałac na rogu dzisiejszych ulic Franciszkańskiej i Północnej.

Miastograf

Izrael Kalmanowicz Poznański sił w biznesie próbował jeszcze przed dwudziestką. Zanim stworzył własne bawełniane imperium pracował u Karola Scheiblera. Obaj sporo zarobili na zapasach bawełny w czasach wojny secesyjnej, kiedy na europejski rynek nie docierały dostawy ze Stanów Zjednoczonych.

W latach 70-tych Poznański wzniósł tkalnię, do której sprowadził 200 krosen mechanicznych z Anglii. Rosja kupowała bawełnę właśnie od niego. Ruble zaczęły szybko spływać do jego kieszeni. Wiele inwestował ? w pola bawełniane, elektrownie i banki. Budował sieć biznesowych powiązań.

Prowadził działalność charytatywną. Ufundował dwa szpitale, w tym jeden z pierwszym w Łodzi oddziałem leczenia gruźlicy. Wspierał Politechnikę Warszawską. Wpisał się w architekturę miasta wznosząc eklektyczne rezydencje. Najbardziej znany przykład do pałac przy ul. Ogrodowej. Dziś mieści się tutaj Muzeum Miasta Łodzi. Mówi się, że cofał wskazówki zegara wiszącego nad bramą tkalni i wydłużał tym samym czas pracy robotników. A nawet, że chciał wyłożyć podłogę jednego z pałaców złotymi rublami.

Nad przędzalnią zakładów Izraela Poznańskiego wzniesiona w latach 1876-1878 według projektu Juliusza Junga (obecnie Hotel Andels) wznosiły się cztery wieże z motywami neorenesansowymi. Wieże miały nawiązywać do średniowiecznej architektury obronnej.

Miastograf

Fabrykę Ernsta Wevera wzniesiono w 1903 roku według projektu przypisywanemu Fryderykowi Miksowi. Produkowano w niej taśmy, koronki i guziki kokosowe. Fabryczna wieża na rogu ulic Kopernika i Wólczańskiej to smukła konstrukcja, która powstała poprzez nadbudowanie jednej z osi budynku. Posiada neogotyckie elementy, a jej tynkowane ściany są w ciekawym kontraście z ceglanym korpusem.

Bryłę dawnej fabryki Juliusza Kindermanna (ul. Łąkowa 23/25) wniesionej w 1897 roku flankują dwie niewysokie wieże zakończone krenelażami. Architekt wzorował się na średniowiecznych konstrukcjach obronnych, podobnie jak twórca przędzalni Izraela Poznańskiego i strażnicy na Księżym Młynie.

W latach największej świetności w fabryce pracowało 1000 robotników. Dziś mieści się tu hotel. Juliusz Kindermann wzniósł również pałac przy ul. Piotrkowskiej 137, który zdobiła mozaika ze słynnej weneckiej pracowni Antonio Salviatiego.