Czerwiec 1989 w Łodzi. "Wtedy zaczęła się III RP" [ARCHIWALNE ZDJĘCIA]

Sztab wyborczy "Solidarności" mieścił się przy ul. Piotrkowskiej 41. - Ten lokal żył. Stała kolejka ludzi, którzy chcieli pomóc. Ktoś zaproponował swój samochód, ktoś przyniósł maszynę do pisania. Pamiętam poniedziałek po wyborach. Przyjechałem tu po godzinie 12 na rowerze. Wtedy miałem waganta. Wszyscy składali gratulacje, był szampan. Odjechałem spod tego lokalu już do innej Polski - wspomina mówi Stefan Niesiołowski.

Wiele osób przyznaje, że pracowało w kampanii, nie do końca wierząc w zwycięstwo. - Wiedziałem że wygramy, tylko nigdy nie sądziłem, że skala zwycięstwa będzie tak wielka - przyznaje Niesiołowski. - Myślałem, że to będzie powrót do "Solidarności", że "Solidarność" wróci do swoich postulatów jako związek i będzie je realizować, może z bardziej przyjazną władzą. To, że będziemy odpowiadać za Polskę, że będzie premier Tadeusz Mazowiecki, że komunizm się rozsypie jak domek z kart, że upadnie także w innych krajach, tego nie przypuszczałem. Nadal myślę o tym jak o cudzie.

To była pierwsza taka kampania i pierwsze wolne wybory. Kandydaci i sztaby wyborcze nie miały doświadczenia, jak ją prowadzić. Mieli za to ogromny entuzjazm i pracowali dzień i noc. - Nie było jeszcze badania opinii publicznej, nie było sondaży, nie dysponowaliśmy mediami, nie mieliśmy pieniędzy. Ktoś rzucał pomysł, trzeba było go zweryfikować, przykroić do możliwości. Sensacją było to, że drukowało się ulotki. Nawet powieszenie baneru w poprzek Piotrkowskiej było nowością. Kandydaci w ogóle nie mieli pojęcia, jak dotrzeć do wyborców. Dziś to dla wszystkich bułka z masłem, ale wtedy trzeba było samemu na wszystko wpaść, mieć olśnienie - wspomina Iwona Śledzińska-Katarasińska.

Łódzki dziennikarz Paweł Patora "przekazał" sztabowi wyborczemu "Solidarności" swojego syna, wówczas 16-letniego Tomka Patorę, byłego dziennikarza "Gazety Wyborczej". Tomek rozlepiał plakaty i roznosił ulotki. - Syn się sam rwał do tego. Już wcześniej biegał w nocy po mieście i malował na murach "Czołgi do Wołgi", "Solidarność", a potem opowiadał, jak to fajnie uciekał przed milicją. Słuchałem tych opowieści często o 4 nad ranem, bo czekałem na niego i miałem przed oczami historię Grzegorza Przemyka - wspomina Paweł Patora. Hasła wyborcze pisał, bo taka była potrzeba. Przeniósł je do sztabu: "Chcesz dla swych dzieci lepszej przyszłości - głosuj na listę Solidarności", "Solidarność ma popularność - OPZZ niet!"

"Woda, klej, wiaderko, kolega, wychodziliśmy rano i do wieczora skutecznie niszczyliśmy, wbrew wszelkim przepisom, wszystkie okoliczne przystanki, zaklejając je na Widzewie Stefanem Niesiołowskim, a w Śródmieściu - Andrzejem Kernem" - wspomina Tomasz Patora w książce "Nasze 53 dni i dwa tygodnie. 4 czerwca '89".

Grażyna Przanowska zgłosiła się do pracy w sztabie wyborczym. Wspomina, że kampanię można było prowadzić wtedy non stop. Nie było ciszy wyborczej, a całe rodziny ustawiały stoliki przed lokalami i rozdawały materiały. - W jednym miejscu stał mój syn z kolegami i naszym psem. Rozdawali gotowe ściągi, jak głosować. Jeden z kolegów syna wszedł do kabin w lokalu wyborczym i poprzybijał w nich ściągi, kogo skreślać - wspomina Grażyna Przanowska, była miejska radna.

Cała Łódź oklejona była plakatami ze zdjęciami Lecha Wałęsy, ściskającego rękę solidarnościowych kandydatów Komitetu Obywatelskiego. Ze ścian kamienic, bram i okien patrzyły na nas twarze Marii Dmochowskiej, Stefana Niesiołowskiego, Andrzeja Kerna. Andrzej Kern (na zdjęciu) był łódzkim adwokatem, działaczem opozycyjny. Jako adwokat bronił w procesach politycznych, m.in. mecenasa Karola Głogowskiego, Andrzeja Słowika, Jerzego Kropiwnickiego, Grzegorza Palkę, a także studentów skazanych po wydarzeniach marcowych 1968 r. 4 czerwca 1989 r. został wybrany na posła Sejmu Kontraktowego (X kadencji) z "Listy Wałęsy".

4 czerwca 1989 r. - dzień pierwszych demokratycznych, częściowo wolnych wyborów do parlamentu - w Łodzi był wyjątkowo upalny. Może dlatego do urn poszło najmniej uprawnionych w całej Polsce - niewiele ponad 53 proc. Ale to wystarczyło. Wyniki pierwszej tury wyborów to prawdziwa klęska komunistów. Kandydaci KO do Sejmu uzyskali w całej Polsce 160 ze 161 możliwych do zdobycia miejsc w parlamencie.

W Łodzi zwycięstwo opozycji również było miażdżące. "Solidarność" zdobyła w Łodzi wszystko, co było do zdobycia - pięć mandatów poselskich. W Sejmie zasiedli Maria Dmochowska, Stefan Niesiołowski, Andrzej Kern, Jerzy Dłużniewski i Wiesław Kowalski.

prywatne archiwum

Na zdjęciu: Jerzy Dłużniewski. Od 1959 pracował w Zakładach Przemysłu Bawełnianego im. Juliana Marchlewskiego. W 1980 stanął na czele komitetu strajkowego w tej fabryce, następnie zakładał w niej NSZZ "Solidarność". W stanie wojennym działał w podziemiu. Został zatrzymany w 1982 roku i skazany na karę 3 lat pozbawienia wolności (zwolniono go w 1984 na mocy amnestii). Brał udział w obradach Okrągłego Stołu. 4 czerwca wybrany na posła.

W wyborach do Senatu reprezentanci "Solidarności" zdobyli 92 mandaty na 100 możliwych, wśród nich profesor Jerzy Dietl popierany przez "S". Ośmiu innych, którym zabrakło wymaganej większości głosów, weszło do drugiej tury. Wśród nich profesor Cezary Józefiak, który w Łodzi zmierzył się z bardzo popularnym wówczas Janem Płócienniczakiem, oficerem milicji, prowadzącym telewizyjny hit: magazyn "997". Wygrał Józefiak.

- To był jeden z najpiękniejszych dni w moim życiu - wspomina dziś Stefan Niesiołowski. - Niech niektórzy psioczą i mówią, co chcą, ale to wtedy zaczęła się III Rzeczpospolita. To był początek.

W najbliższą sobotę 4 czerwca w Parku Poniatowskiego Komitet Obrony Demokracji pod patronatem "Gazety Wyborczej" organizuje Piknik Wolności. Od godz. 12 do 17 łodzianie będą obchodzić rocznicę jednego z najważniejszych wydarzeń w historii Polski - wyborów parlamentarnych 4 czerwca 1989 roku i odzyskania przez polskie społeczeństwo wpływu na losy kraju. - Obok zaproszonych zespołów muzycznych "Solution" i "Amourette", przygotowaliśmy konkurs wiedzy o księciu Józefie Poniatowskim, patronie parku, w którym odbędzie się nasze wydarzenie. Nie mogło zabraknąć również pytań konkursowych o Łodzi i ważnym dniu 4 czerwca 1989 roku. Wszystkie te elementy zaplanowaliśmy w ramach szerokiej społecznej edukacji. Dla najmłodszych uczestników przygotowaliśmy aktywności fizyczne i sportowe: tenis stołowy, pokazy taneczne, areobox i jogę. Konkursy plastyczne, prace rękodzielnicze, pokaz mody i nowych technologii, zapewnią ciekawą formę odpoczynku po wszystkich aktywnościach - zapraszają działacze KOD.