Profesor Alicja Dorabialska (1897-1975) była jedną z organizatorek wydziału chemii na Politechnice Łódzkiej i Uniwersytecie Łódzkim zaraz po wojnie. Była też pierwszą kobietą profesorem na uczelni technicznej w przedwojennej Polsce.
Zajmowała się promieniowaniem. Pracowała z Marią Skłodowską-Curie. To noblistka ją dostrzegła i zaprosiła do Paryża. Kobiety pozostawały w serdecznych relacjach, co jak podkreśla Ewa Bużałek z Łódzkiego Szlaku Kobiet, nie było takie oczywiste, bo Maria Skłodowska-Curie miała sporo dystansu do innych. Profesor Alicja Dorabialska odprowadzała odkrywczynię radu i polonu do domu, a nawet przemyła jej oczy, z którymi miała duży problem.
Studenci profesor Dorabialskiej seminarium nazywali "jadalnym". Bo zawsze przygotowywała poczęstunek.
Dziś na Politechnice Łódzkiej studiuje wiele kobiet. Część z nich codziennie mija poświęconą profesor Dorabialskiej tablice.
Od alei Kościuszki do ulicy Wólczańskiej prowadzi pasaż Anny Rynkowskiej. Kim była? Zakochaną w Łodzi historyczką. W latach 70. Anna Rynkowska opracowała pierwszą monografię ulicy Piotrkowskiej, która do dziś służy przewodnikom.
Było to duże wydarzenie. Wcześniej nie doceniano walorów architektonicznej Piotrkowskiej. Dzięki pracy Anny Rynkowskiej zaczęto zwracać większą uwagę na zabytki i ich ochronę.
Historyczka angażowała się w popularyzacje wiedzy o Łodzi i jej historii. Miała swój program w telewizji. Była poliglotką. - Plotki mówią, że korespondowała z królem Hiszpanii - zdradza Anna Musiałowicz.
Jak dziś wyglądałaby Piotrkowska, gdyby nie praca Anny Rynkowskiej?
Wiele łodzianek odebrało staranną edukację w budynku przy alei Kościuszki 21. Przed wojną swoją siedzibę miało tu elitarne Liceum im. Elizy Orzeszkowej.
Chodziła tu m.in. Irena Tuwim.
Szkołę skończyła też profesor Stefania Skarżyńska, legenda wydziału filologicznego Uniwersytetu Łódzkiego. Już na pierwszym roku studiów napisała pracę, której poziom zachwycił wykładowców. Był to już właściwie doktorat. Tytuł przyznano jej zaraz po tym, jak skończyła magisterium.
Zaraz powojnie kierunki medyczne ruszyły na Uniwersytecie Łódzkim. Ale władze komunistyczne uznały, że z powodu intelektualnego fermentu, który może panować na tego typu uczelni, przyszłych lekarzy trzeba oddzielić od filozofujących studentów. Tak powołano Akademię Medyczną w Łodzi (dziś Uniwersytet Medyczny).
Przez rok studiowała tu Michalina Wisłocka, o której pracy przypomniała w filmie "Sztuka kochania" Maria Sadowska. Pionierka edukacji seksualnej w Polsce miała praktyki w szpitalu ginekologiczno-położniczym przy ulicy Sterlinga.
Absolwentką Uniwersytetu Medycznego była też Alina Margolis-Edelman, żona Marka Edelmana. Była wybitnym pediatrą. Zajmowała się cukrzycą dzieci i świetnie rokowała jako naukowiec. Ale jej karierę przerwał marzec 1968 roku. Na fali antysemickich ataków władzy wyjechała do Francji. Tam zaangażowała się w działalność społeczną. Była lekarzem bez granic. Pracowała m.in. w obozie, do którego uciekały zgwałcone kobiety podczas wojny w Bośni. Wspierała polską opozycję w latach 80. przysyłając leki.
Ciekawostką jest to, że na własnych plecach miała wynieść Marka Edelmana z getta warszawskiego, gdzie brali udział w wojnie. Została też bohaterką elementarza, z którego po wojnie uczyły się czytać dzieci. To ona jest małą Alą, a jej brat Olkiem.
Z uczelnią związana była też Zofia Jarzmanowska, wybitna farmaceutka. Po wojnie ta chemiczka organizowała w Łodzi studia nad farmacją. Pisała o sobie "feministka".
Czy Wanda Jakubowska siadała na słynnych schodach łódzkiej Filmówki? Być może. Pewne jest to, że jest kolejną zapomnianą łodzianką. Nie chcą o niej pamiętać radni, bo kojarzy się jako komunistka. Czy rzeczywiście tak było?
Fot. Filmoteka Narodowa
Wanda Jakubowska była jedną z najsłynniejszych polskich reżyserek. Jej twórczość jest m.in. dzięki Agnieszce Holland dobrze znana za granicą i zaliczana do klasyki kona. Kręciła filmy jeszcze przed wojną. Do dziś nie wiadomo gdzie ukryto jej "Nad Niemnem". Dzieło powstało na podstawie scenariusza samego Jarosława Iwaszkiewicza. Chcieli je wykorzystać w celach propagandy Niemcy, dlatego je schowano.
Po wojnie reżyserka długo walczyła o zgodę na nakręcenie pierwszego filmu o Holokauście. Nie było na to zgody męskiego środowiska. Uznano, że to za poważny temat dla kobiety.
Mówiła, że to nie idea komunizmu się ośmieszyła, ale ludzie. Nazywano ją "kobieta rewolucją" i "matką boską Jakubowską". Przypomnijmy, że pracę w Filmówce straciła, kiedy stanęła po stronie Michała Bajona, który pokazał w filmowej etiudzie wojsko strzelające do robotników.
Kto był pierwszą kobietą orzekającą w Trybunale Konstytucyjnym? Profesor Natalia Gaj, wybitna prawniczka zajmująca się naukowo prawem finansowym. Z jej podręcznika studenci korzystają do dziś. W 1985 roku weszła w skład sędziowski Trybunału Konstytucyjnego. Orzekała przez cztery lata. Wspomina ją m.in. profesor Włodzimierz Nykiel, były rektor Uniwersytetu Łódzkiego, dziś poseł na Sejm.
Na tym nie koniec sukcesów łódzkiego prawa w wydaniu kobiet. I kobieta, która przed wojną zdała egzamin notarialny, część życia spędziła w Łodzi. To Zofia Hertz, która zapisała się w historii kultury jako współzałożycielka, obok Jerzego Giedroycia i Zygmunta Hertza, Instytutu Literackiego w Paryżu. Po śmierci Giedroycia pełniła rolę jego dyrektora.
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze