Majówka w województwie łódzkim. Wycieczka szlakiem zabytkowych pałaców

Pałac Radziwiłłów w Nieborowie koło Łowicza dobrze znany jest kolejnym pokoleniom miłośników twórczości Jana Brzechwy. Bo w 1983 roku Krzysztof Gradowski kręcił tu "Akademię Pana Kleksa". To w otaczającym posiadłość parku Adaś, główny bohater książki i filmu, gawędził ze szpakiem Mateuszem.

Historia okazałej rezydencji  zaczęła się pod koniec XVI wieku, kiedy wzniesiono tu  gotycko-renesansowy dwór. Dobra nieborowskie stanowiły wówczas własność rodu Nieborowskich herbu Prawda. W XVII wieku kupił je kardynał Michał Stefan Radziejowski. Wzniósł barokowy pałac według projektu Tylmana z Gameren, znanego architekta o holenderskich korzeniach.

Właściciel ziem wielokrotnie się zmieniał. Pod koniec XVIII wieku majątek przejął książę Michał Hieronim Radziwiłł, późniejszy wojewoda wileński i jeden z najbogatszych magnatów.

Nowy właściciel zgromadził kolekcję obrazów najlepszych europejskich malarzy oraz portrety osobistości polskich i obcych, ryciny, starodruki, meble, srebra, porcelanę, szkła i tkaniny.

To dla Radziwiłła Szymon Bogumił Zug, architekt, założył ogród francuski i przebudował w 1784 roku wnętrza pałacu w stylu wczesnoklasycystycznym.

Helena z Przeździeckich, żona magnata, założyła z kolei w pobliżu Nieborowa słynny ogród romantyczny, który nazwała Arkadią, utrzymany w stylu angielskim, z pawilonami ogrodowymi bogato wyposażonymi w dzieła sztuki, głównie antycznej. Wzniosła w parku m.in. Świątynie Diany i Akwedukt.

Fot. Wojciech Surdziel / Agencja Gazeta

Losy posiadłości zależały od szczęścia kolejnych właścicieli. Jedni mieli go więcej, inni trwonili majątek. Nowego blasku pałacowe wnętrza nabrały w dwudziestoleciu międzywojennym, kiedy Janusz Radziwiłł przebudował je i podejmował w nich najznakomitszych gości ze świata polityki i kultury.

W czasie wojny Radziwiłł prowadził działalność konspiracyjną i z tego powodu był więziony zarówno przez hitlerowców, jak i NKWD. Majątkiem zajmował się Edmund, jego syn, który zaangażował się w ruch oporu.  Po wojnie posiadłość przejęło państwo. Otworzono tu jeden z oddziałów Muzeum Narodowego. W okresie od 1 maja w każdy poniedziałek wstęp jest wolny. Zwiedzać można do godziny 18. Za wejście do pałacu i ogrodu zapłacimy osobno.

Pomiędzy Strykowem a Głownem położony jest jeden z najsłynniejszych pałaców w województwie łódzkim. Otoczony parkiem stoi właściwie przy trasie nr 14, łatwo więc do niego trafić.

Rezydencję wzniesiono w latach 1921-1922 dla Kazimierza Rzewuskiego, właściciela okolicznych dóbr. Zaprojektował ją Juliusz Nagórski, znany architekt z Warszawy. Prace wykończeniowe zakończyły się w 1927 roku. Rzewuscy bywali tu głównie latem.

Fot. Tomasz StaÄczak / Agencja Gazeta

W roku 1945 pałac przejęło państwo. W budynku mieściła się szkoła rolnicza, a w latach 70. dodatkowo internat oraz biura i mieszkania jej pracowników. W 1985 roku pałac zniszczył pożar. Remont szybko przerwano. Dziś budynek stoi pusty i zaniedbany. W 2014 roku media informowały o tym, że wrócił do rodziny Rzewuskich.

Fot. Tomasz StaÄczak / Agencja Gazeta

Pałac wzniesiono w stylu renesansu francuskiego. Architektura rezydencji określana jest jako fantazyjna. Charakterystyczne jest niesymetrycznie patio, które 1974 roku przykryto przeszklonym dachem. Od strony północnej zwiedzających wita okazały czterokolumnowy portyk. Wstęp wolny.

Fot. Tomasz StaÄczak / Agencja Gazeta

Znawcy historii, a zwłaszcza epoki napoleońskiej, nazwę małej miejscowości w powiecie łowickim, natychmiast skojarzą z rodem Walewskich. A miłośnicy koni z dobrą stajnią, której tradycja jest wprost znakomita.

Kiedy książę Anastazy Colonna-Walewski został szambelanem Stanisława Augusta Poniatowskiego i dostał majątek w Walewicach wzniósł nad Mrogą pałac. To klasycystyczna, murowana i otoczona parkiem rezydencja.

Nad całością czuwał Hilary Szpilkowski. Architekt zaprojektował duże i reprezentacyjne wnętrza.

Szambelan był trzykrotnie żonaty. Po śmierci dwóch żon, poślubił Marię Łączyńską z Kiernozi, która do historii przeszła jako Maria Walewska, jedna z kochanek Napoleona Bonaparte, francuskiego cesarza.

Maria poznała Napoleona w 1807 roku, kiedy podróżował z Pułtuska do Warszawy. Podobno podczas pierwszego zbliżenia kobieta zemdlała.

MAŁGORZATA KUJAWKA

Romans rozwijał się dalej. Kobieta towarzyszyła Napoleonowi w powrocie do Paryża w 1808 roku. Rok później wyjechała z nim do Wiednia. Kiedy ponownie pojawiła się w Walewicach była w ciąży. Urodziła cesarzowi syna. Aleksandra Floriana Józefa, który został dyplomatą, a później właścicielem pałacu.

Napoleon kupił Marii Walewskiej mieszkanie w Paryżu. Kobieta odwiedziła go również na Elbie, gdzie został zesłany po pierwszej abdykacji w 1814 roku. Ostatni raz widzieli się w 1815 roku. Kobieta zmarła dwa lata później.

MAŁGORZATA KUJAWKA

Do obejrzenia jest Apartament Napoleoński. A z rezydencji warto udać się na spacer do parku. Na  powierzchni 13,5 ha można podziwiać barokowe i klasycystyczne rzeźby wykonane z piaskowca: Marsa i Wenus, Dianę i wojownika w stroju antycznym. Rośnie tu ponad ponad 70 gatunków i odmian drzew i krzewów. W północnej części parku znajdują się stawy z rybami.

Z oferty noclegowej mogą skorzystać osoby, które chcą zaznać luksusu i obudzić się w pałacowych wnętrzach. Jeżdżących konno nie trzeba zachęcać. W stadzie jest 80 koni półkrwi angloarabskiej.

Widzew to nie tylko nazwa jednego z dwóch klubów piłkarskich w Łodzi. Pod taką nazwą na mapie znaleźć można pałac w maleńkim Ksawerowie. Bo Widzew to dawna wieś położona na ziemi pabianickiej.

Historia Ksawerowa zaczęła się 1825 roku. Blisko 20 lat później okoliczne dobra nabył Mateusz Lubowicki. Zbudował tu dworek. W 1873 roku przejął go Rudolf Kindler, fabrykant. Oskar, jego syn pod koniec XIX wieku przekształci go w okazały pałac przypominający chateau. Inwestycja pochłonęła około 120 tys. rubli. To była zawrotna suma.

Po śmierci Oskara Kindlera majątkiem zarządzały jego córki: Helena, żona właściciela domu mody w Warszawie i Zofia, matka Stanisława Loth, pracującego w Stanach Zjednoczonych reżysera.

Pałac Ksawerów Sp. Z.O.O.

Podczas II wojny światowej  stacjonował tu dywizjon myśliwski, wschodzący w skład Armii Łódź. W 1945 roku majątek przejęło Wojsko Polskie, a następnie państwo. Po 1990 roku pałac zmieniał kilkukrotnie właściciela, aż na przełomie 2011 i 2012 roku kupił go prywatny inwestor. Odnowił budynek i uporządkował park. Dziś można zorganizować tu ślub i wesele, przyjęcie lub konferencję. A ponieważ do Ksawerowa jest z Łodzi bardzo blisko warto wybrać się na małą wycieczkę, bo pałac robi duże wrażenie.

Poddębice położone są na trasie z Borysewa (znanego dobrze z ogrodu zoologicznego) do Uniejowa (kojarzonego z kąpieliskiem). Znajdujący się tu pałac zaliczany jest do najpiękniejszych zabytków renesansu w tej części Polski. Jego historia zaczęła się w 1610 roku. Zbudował go Zygmunt Grudziński, wojewoda rawski, który po bitwie pod Guzowem odsunął się od polityki i osiadł w Poddębicach. Budowę dokończył Stefan, syn szlachcica, starosta pilski i bolimowski.

Zwiedzając warto zwrócić uwagę na wieżę, która pełniła funkcję skarbca. Poleca się również odwiedzić kaplicę, gdzie w 1980 roku odkryto freski przedstawiające postacie świętych. Powstały one w drugiej połowie XVII wieku.

Całe założenie architektoniczne przypomina małopolskie dwory renesansowe. Pałac porównuje się do willi włoskich tego samego okresu. Budynek otoczony jest parkiem o powierzchni 3,6 hektarów. Powstał w XIX wieku. Był świadkiem dramatycznych scen: wykonywano tu wyroki śmierci na powstańcach styczniowych.

Swoją rezydencję miała tu Barbara Sanguszkowa, marszałkowa litewska, poetka, tłumaczka i filantropka, jedna z najbardziej rozpoznawalnych kobiet doby stanisławowskiej. W jej czasach kwitło tu życie kulturalne i bywały prawdziwe elity.

Dziś mieści się tu Dom Kultury, ale będąc w okolicy warto zobaczyć pałac, który znany jest historykom sztuki i architektury z całego kraju.