Najpopularniejsze łódzkie pomniki. Czy też tak uważasz?

17 tysięcy imiennych kostek w posadzce odsłonięto niemal rok temu, po zakończeniu remontu ulicy Piotrkowskiej. Składają się na niego dwa pomniki - Łodzian Przełomu Tysiąclecia i Łodzian Nowego Millenium. Ten pierwszy wymyślił Zbigniew Bińczyk z Fundacji Ulicy Piotrkowskiej. Monument składa się z blisko 13,5 tys. kostek z tabliczkami fundatorów. Po modernizacji ulicy Piotrkowskiej monument ułożono w dwóch rzędach, przez co stał się szerszy, ale i krótszy. Wolne miejsce zostało wypełnione nowymi kostkami, pomnikiem Łodzian Nowego Millenium. Nowy monument ma blisko 3,5 tys. elementów.

MAŁGORZATA KUJAWKA

Pierwotnie oba pomniki miały się połączyć, ale nie udało się sprzedać odpowiedniej liczby kostek. W ten sposób narodził się pomysł uhonorowania ważnych postaci związanych z Łodzią. Co dało początek projektowi trzeciego monumentu - pomnika Tożsamości.
Pomnik składa się z 390 kostek . Upamiętnia ważne dla miasta instytucje, jak uczelnie, kluby sportowe czy gazety. Wśród postaci znajdziemy między innymi Władysława Jagiełło, który nadał Łodzi prawa miejskie, i Rajmunda Rembielińskiego, który zdecydował o założeniu tu osady przemysłowej, Władysława Reymonta, autora "Ziemi obiecanej", urodzonych w Łodzi Eugeniusza Bodo i Davida Libeskind, Max Factora, który spędził tu młodość, Romana Polańskiego, absolwenta łódzkiej Filmówki.

Plac założono w 1823 roku u wylotu ulicy Piotrkowskiej. Kiedyś nazywał się Nowym Rynkiem, co miało go odróżniać od rynku Starego Miasta. Nowy Rynek został placem Wolności po odzyskaniu niepodległości w 1918 r. W połowie grudnia 1930 r. odsłonięto tutaj pomnik Tadeusza Kościuszki.

Fot. Marcin Stępień / Agencja Gazeta

Pomnik przedstawia stojącego Tadeusza Kościuszkę, wspartego o drzewko symbolizujące "Drzewo Sprawiedliwości". W drugiej dłoni trzyma zwinięty w rulon dokument (prawdopodobnie tekst Uniwersału Połanieckiego). Pod jego nogami leżą: rycerska zbroja i mała armata. W trzynastometrowy cokół wmontowane są cztery tablice pokazujące sceny z życia Kościuszki. Jest tu więc słynna przysięga na krakowskim rynku, Tadeusz Kościuszko z Jerzym Washingtonem i Bartoszem Głowackim, a także moment podpisania Uniwersału Połanieckiego. Całość pomnika mierzy 17 metrów. Pomnik został zniszczony przez hitlerowców w 1939 r. Rok później w miejscu zburzonego pomnika Kościuszki, Niemcy ustawili potężny obelisk ozdobiony wizerunkiem swastyki, na którego szczycie znalazła się figura orła. Odbudowano go w 1960 r. W starym, przedwojennym kształcie odtworzył go Mieczysław Lubelski, ten sam twórca, który projektował go trzy dekady wcześniej.

Julian Tuwim siedzi na ławeczce na ul. Piotrkowskiej 104. W płaszczu, kapeluszu, pod pachą trzyma jakieś papiery - pewnie rękopisy wierszy. Obok poety może usiąść każdy, bo na ławce jest jeszcze miejsce dla dwóch osób. Pomnik odsłonięto 10 kwietnia 1999 r. Rzeźbę autorstwa Wojciecha Gryniewicza wykonano w odlewni brązu w Szymanowie koło Śremu. Ma wysokość 180 cm i waży 400 kg.

Fot. Małgorzata Kujawka / AG

Ale to nie jedyna rzeźba łódzkiego poety. W 2013 r. w "Roku Tuwima" na odcinku ul. Piotrkowskiej między al. Piłsudskiego a ul. Nawrot zaroiło się od Tuwimów. Wykonaniem formy zajęli się rzeźbiarze związani z Akademią Sztuk Pięknych: Zbigniew Dudek, Janusz Czumaczenko i Tomasz Kowalczyk, autor projektu. Głowa Tuwima była inspirowana tą znaną ze słynnej ławeczki.
Na każdej z dziesięciu rzeźb artyści zinterpretowali wybrany wiersz Tuwima. Agata Wojtkiewicz, projektantka mody, przedstawiła "Kwiaty polskie", "Lokomotywę" wybrał Samorząd Studencki ASP w Łodzi, a "Ptasim radiem" inspirowali się twórcy pod egidą Pałacu Tuwima.
Łodzianie mogą też podziwiać popiersie poety przy ul. Moniuszki 4A, przed gmachem "Imki". W 1964 r. mieścił się tam Pałac Młodzieży, którego patronem został właśnie Julian Tuwim.

Ławeczka Tuwima jest częścią większego projektu - Galerii Wielkich Łodzian - którego pomysłodawcą był Marcel Szytenchelm. Sześć rzeźb miało przedstawiać znane osoby związane z Łodzią. Pomniki tworzące Galerię Wielkich Łodzian są ławkami pomnikowymi, czyli zaprojektowano je w taki sposób, aby zwiedzający mogli wygodnie usiąść obok wyrzeźbionych postaci. Jako pierwszy w 1999 r. przy ulicy Piotrkowskiej "usiadł" właśnie Julian Tuwim. Rok później pod numerem 78 odsłonięto Fortepian Rubinsteina. Odlana z brązu figura przedstawia Artura Rubinsteina we fraku, siedzącego przy fortepianie, którego dłonie oparte są na klawiaturze. Podniesiona klapa instrumentu przypomina ptasie skrzydło. Obok położono klucz wiolinowy. Pomnik wywołał wiele kontrowersji. Przeciw jego ustawieniu była m.in. rodzina Rubinsteina.
W 2001 r. powstał kolejny pomnik - Kufer Reymonta, który mieści się przy pałacu Kindermanna (ul. Piotrkowska 137). Rzeźba przedstawia autora "Ziemi Obiecanej" siedzącego na kufrze podróżnym.

MAŁGORZATA KUJAWKA

W kolejnym roku przy ul. Piotrkowskiej 30/32 przed sklepem "Magda" stanął pomnik Twórców Łodzi Przemysłowej. Przy stole w stylu lat dwudziestych zasiadają trzej łódzcy fabrykanci nazywani królami polskiej bawełny - Izrael Poznański, Karol Scheibler i Henryk Grohman.
Na piąty pomnik łodzianie musieli poczekać do 2006 r. Fotel Jaracza mieści się przy ul. Piotrkowskiej 152. Aktor siedzi w rzędzie teatralnych foteli z egzemplarzem reżyserskim w ręku, jakby czekał na podniesienie kurtyny.

Fot.Dariusz Kulesza / AG

Jako ostatni odsłonięto w 2007 r. pomnik Lampiarza. Rzeźba bezimiennego elektryka znajduje się przy ul. Piotrkowskiej 37. Łodzianie mogą usiąść na kufrze u stóp drabiny.

Okazała rzeźba zatytułowana "Macierzyństwo" znajduje się przy wjeździe (od ul. Rzgowskiej) do Instytutu Centrum Zdrowia Matki Polki. Monument został odsłonięty 26 maja 1988 r. Autorami pomnika są trzej warszawscy rzeźbiarze: Andrzej Karwowski, Tadeusz Markiewicz i Stanisław Romańczuk.

Fot. Małgorzata Kujawka / Agencja Gazeta

Pomnik marszałka Józefa Piłsudskiego odsłonięto w 1997 r. u zbiegu ulic Kilińskiego i Traugutta, nieopodal Łódzkiego Domu Kultury. Posąg marszałka stoi kilkumetrowym cokole. Piłsudski ubrany w mundur, płaszcz i czapkę opiera się o szablę. Autorem rzeźby jest łódzki artysta Zbigniew Władyka.
W listopadzie 2007 roku tuż obok pomnika umieszczono ośmiometrowe biało-czerwone maszty z trzema orłami: strzeleckim, legionowym oraz Wojska Polskiego II RP. Orły z brązu wykonała córka zmarłego rzeźbiarza - Zofia Władyka-Łuczak.

Fot. Małgorzata Kujawka / AG

Pomnik Czynu Rewolucyjnego mieści w parku na Zdrowiu. Monument upamiętniająca straconych rewolucjonistów powstania łódzkiego z 1905-1907 roku, którzy zostali w tym miejscu pochowani. Początkowo w tym miejscu powstała w 1923 r. Kolumna Rewolucjonistów. Pomnik został jednak zniszczony w 1939 r. przez hitlerowców. Odnowiono go w 1975 r.

Kolejnym projektem, który zakładał szereg pomników jest "Łódź Bajkowa". Jego założeniem była promocja dziedzictwa filmowego miasta. Rzeźby przedstawiają postaci z seriali dla dzieci i filmów Studia Se-ma-for. W latach 2009-2013 postawiono osiem pomników. Rzeźby stawiano w miejscach najczęściej odwiedzanych przez turystów i związanych z łódzkim przemysłem filmowym. Na szlaku turystycznym "Łodzi Bajkowej" jako pierwszy w 2009 r. przy ul. Piotrkowskiej 87 pojawił się Miś Uszatek. Pluszak przedstawiony jest jako turysta. Ma na sobie plecak, w jednej z łapek trzyma plan miasta. Odsłonięcie pomnika odbyło się pod hasłem "Łódź MIŚię podoba".

Fot. Tomasz Stańczak / Agencja Gazeta

Jako kolejny powstał pomnik pingwina Pik-Poka unoszącego się na grzbiecie fali przed kąpieliskiem Fala. W 2011 r. powstały dwie kolejne rzeźby: Filemona i Bonifacego przed Muzeum Kinematografii oraz bohaterów bajki "Zaczarowany ołówek" przed ŁDK. Rok później na bajkowy szlak dołączył Plastuś ze szkolnym dzwonkiem, którym w serialu codziennie budził swoich przyjaciół z piórnika. Jego podobizna stoi w parku im. Sienkiewicza. Przy ul. Milionowej można spotkać z kolei bohaterów bajki "Trzy misie". Misia, Bartek i Kuba stoją na szczycie niewielkiego kamienia. Jako ostatnie w 2013 r. odsłonięto Wróbelka Ćwirka w parku Źródliska oraz Maurycego i Hawranka w miejskim ogrodzie zoologicznym.

TOMASZ STAŃCZAK

Pomnik Martyrologii Dzieci, czyli Pęknięte Serce odsłonięto w 1971 r. w 26. rocznicę zwycięstwa nad faszyzmem. Upamiętnia tragiczne losy dzieci polskich w okresie II wojny światowej, a szczególnie dzieci-więźniów pobliskiego obozu dla polskich dzieci przy ul. Przemysłowej, który był położony w kwadracie obecnych ulic Brackiej, Emilii Plater, Górniczej i Zagajnikowej. Pomnik znajduje się w parku im. Szarych Szeregów u zbiegu ulic Brackiej i Staszica. Przed pomnikiem znajduje się płyta z napisem: "Odebrano Wam życie, dziś dajemy Wam tylko pamięć".