Łódzkie legendy ciągle żywe. Irakijski terrorysta, sataniści i złodzieje narządów

Przed dwoma tygodniami media informowały o Irakijczyku, który został zatrzymany przez funkcjonariuszy ABW w jednym z łódzkich hosteli. Śledczy przyznawali, że przy cudzoziemcu znaleziono śladowe ilości materiałów wybuchowych i listę centrów handlowych. Podobno mężczyznę widywano w galeriach handlowych. W jednej z wersji miał tłumaczyć śledczym, że chce otworzyć w Łodzi punkt gastronomiczny. Ruszyła lawina. - Znajoma mojej znajomej, która prowadzi lodziarnię na Piotrkowskiej słyszała od klienta, że w czasie dużej imprezy w Łodzi będzie atak terrorystyczny - mówiła jedna z czytelniczek "Wyborczej". - Podobno jego znajomego ostrzegł przed zamachem pewien Irakijczyk. Facet znalazł na ulicy jego portfel i mu zwrócił, a wdzięczny cudzoziemiec powiedział: Nie idź na Urodziny Łodzi. Będzie zamach.

Wkrótce do redakcji dotarła kolejna, dość podobna opowieść. Tym razem ciemnowłosy mężczyzna zgubił telefon komórkowy, a znalazcę ostrzegał: "Dobrze ci radzę. Nie chodź do centrów handlowych".

Łódzcy policjanci też słyszeli o "terroryście". Ale tylko nieoficjalnie: - Plotka krąży po mediach społecznościowych, a rzecz podobno dzieje się w Łodzi - usłyszeliśmy w biurze prasowym Komendanta Wojewódzkiego Policji w Łodzi.

A plotka żyła własnym życiem. Nawet w czasie Urodzin Łodzi weryfikowaliśmy alarmujące doniesienia o "terrorystach na Piotrkowskiej".

Tak oto narodziła się kolejna legenda miejska z łódzkim rodowodem. Dr Filip Graliński, informatyk i badacz legend miejskich, wyróżnia kilka cech typowych dla takiego zjawiska: - Zaalarmować nas może niejasne źródło, czyli jeśli jakaś historia zdarzyła się "znajomemu znajomego" albo "kuzynowi koleżanki z pracy". Charakterystyczne są też podsumowanie, że "policja o tym zdarzeniu nie informuje, żeby nie wywoływać paniki", a dziennikarze nie piszą, "bo mafia im nie pozwala". Legenda miejska rodzi się, kwitnie i znika. Najpierw budzi ogromne zainteresowanie, nawet grozę, później blednie, a w końcu zaczyna śmieszyć - tak jak stara dobra czarna wołga. Ale historie, po lekkim liftingu, wracają i znów przerażają.

W Łodzi legend miejskich było sporo.

W ciągu ostatnich lat wiele razy powracała alarmująca opowieść o porywanych dzieciach. Brzmiała mniej więcej tak: "W podobnym czasie kilka matek zauważało, że znikają dzieci. Kobiety zaalarmowały ochronę, ochroniarze zamknęli wszystkie drzwi. Wezwali policję, a przez megafony nawoływali tego zaginionego Krzysia czy Kasię. W sklepie panika, ludzie nie wiedzieli, co się dzieje. Koleżanka mojej kuzynki tam była, też się strachu najadła. I wyobraź sobie, te dzieci się znalazły. W pokoiku do przewijania siedziały. Przestraszone, otumanione jakimś narkotykiem. Ktoś je chciał porwać i nerki wyciąć. Główki im już ogolili i przebrali w inne ciuszki dla niepoznaki. Ale jak się zrobiło zamieszanie, porywacze uciekli. Patrz, jakie szczęście, że nie zdążyli dzieci porwać. Mało brakowało. Teraz ich cała policja szuka w Łodzi."

W Łodzi centrum handlowym, którego nazwa powracała w tym kontekście najczęściej, była Manufaktura. Do pracowników docierały przeróżne wersje tej samej historii, wszystkie mrożące krew w żyłach - że dzieci po prostu uprowadzono i ślad po nich zaginął, że porwanie było przygotowane, ale nie doszło do skutku, a dzieci z ogolonymi główkami, znaleziono w pokoju dla matki z dzieckiem, albo że nie ogolone, tylko rozebrane, jakby porywacz nie zdążył przebrać ich w przygotowane wcześniej ubranka.

Tyle, że żadnych porwań nie było. Prób uprowadzenia też nie. Za to do policjantów dzwonili zaniepokojeni łodzianie: - Czemu pozwalacie, żeby takie rzeczy działy się w Łodzi?

Dziennikarze też się nasłuchali: - Czemu o tym nie piszecie? Ktoś na górze zakazał?

Dostaliśmy nawet telefon ze stolicy, od przejętego ojca. - Dzwonię do was, do łódzkiej redakcji "Wyborczej". Może wy zajmiecie się sprawą porwań dzieci w naszej Ikei? Nasze media o tym milczą. Słyszałem, że ta mafia od transplantacji kradzionych organów ma w garści policjantów i dziennikarzy. Ale ktoś o tym musi głośno mówić!

Bo fala porwań, których nie było, przetoczyła się przez cały kraj. Dzieci "uprowadzano" w stolicy, Poznaniu, Trójmieście, Raciborzu czy Rybniku. Najczęściej do dramatów dochodzić miało w dużych centrach handlowych - rekordy popularności biła Ikea. Matki straszyły się na forach internetowych. Opowieść przybierała różne formy. W smutnej wygrywali porywacze - po kilku dniach dziecko było podrzucane do domu albo znajdowane w miejscu porwania - osłabione i z karteczką "usunięto mi nerkę". W radosnej - porwanie cudem udaremniano oczywiście w ostatniej chwili. Przestraszonego albo otumanionego narkotykiem dzieciaka odnajdywano porzuconego przez spłoszonych porywaczy. W bardziej dramatycznej wersji opiekunowie malucha widzieli, jak złoczyńca wybiega z dzieckiem na rękach, ale - zaalarmowany krzykiem - porzuca je i ucieka.

Trzy lata temu Aleksandrów Łódzki drżał przed nożownikiem. Pani Maria słyszała, że atakuje nożem. Pani Monika - że najpierw dźga, a później gwałci. Pani Marta - że nie ma noża, tylko pałkę. Jedno się zgadzało - złoczyńca atakował wyłącznie kobiety. - Podobno to zawiedziona miłość - szeptały damy w Aleksandrowie. Bali się właściwie wszyscy. Kobiety - o siebie. Mężczyźni - o córki, żony i ukochane. - Pierwszy raz usłyszałam o nim na imprezie andrzejkowej. Miałam nadzieję, że to plotka, ale następnego dnia zadzwoniła przyjaciółka i ostrzegała, żebym nie wychodziła po zmroku - mówiła pani Maria. - Podobno zaatakował na ulicy Bratoszewskiego. Później jeszcze siostrzenica słyszała od koleżanek, że kolejną kobietę ranił w okolicach rynku.

Pani Monice o psychopacie powiedziała klientka: - Że krąży przy ulicy Daszyńskiego. Jedną dziewczynę napadł, a ona chciała oddać mu torebkę. Nie chciał zabrać, wymachiwał nożem. Na szczęście udało jej się wskoczyć do samochodu i odjechać. Boże, jak się przestraszyłam. Przecież do mojego sklepu może każdy wejść z ulicy. Mężczyźni też się pojawiają. Myślałam nawet, żeby zamknąć drzwi i wpuszczać same kobiety. Ale jak by to wyglądało? Od kilku dni miejsca nie mogę sobie znaleźć. Wszyscy mówią o nożowniku. Sprzedawczynie ze sklepów po sąsiedzku, klienci, przechodnie.

Matka pani Moniki też słyszała o nożowniku - nie dość, że rani ofiarę nożem, to jeszcze później ją gwałci. - Podobno rzuciła go dziewczyna i teraz mści się na kobietach -  podejrzewała pani Monika.

Była też inna wersja, którą ktoś słyszał w busie z Łodzi do Aleksandrowa: - To żaden nóż, tylko pałka. To młody człowiek, który najpierw ogłusza kobietę pałką, a później zabiera jej torbę i ucieka. Ale w sklepie spożywczym słyszałam także o nożu. W obu przypadkach atakujący to młody mężczyzna. Podobno przystojny. Na osiedlu podobno napadł tak dwie ofiary - mówiły mieszkanki.

Policjanci byli jednak dziwnie spokojni: - Nie napadł - przekonywali. Nawet na stronie internetowej Aleksandrowa Łódzkiego, pod hasłem "Strach ma wielkie oczy", pojawiła się informacja, że żaden psychopata w miasteczku na kobiety nie poluje. "Od kilku dni krąży plotka o tajemniczym nożowniku, który atakuje samotne kobiety" - pisali policjanci w portalu aleksandrow-lodzki.pl. - "Nic dziwnego, że codziennie rozbudowywana o nowe "fakty" sprawiła, że panie zaczynają się bać i nie wychodzą po zmroku na ulice. Policja zaprzecza plotce o nożowniku i prosi o nierozpowszechnianie jej".

Ale - choć nożownika nikt nie widział, a jego ofiary to zawsze "znajome znajomej", aleksandrowianki i tak wiedziały swoje: - Może władze ratusza chcą zatuszować sprawę, żeby nie zaszkodzić gminie...

Przez całe lata miejscem przeklętym była tzw. górka retkińska, gdzie przez lata wywożono gruz po budowie osiedla. A choć była porośnięta krzakami i trawą i obiektywnie atrakcyjna jako miejsce spacerów, wielu mieszkańców jej unikało, bo "wszyscy w mieście wiedzieli", że tam grasują sataniści. - Jak chodziłam jeszcze do podstawówki, to tam się sataniści zbierali po zmroku - mówi pani Katarzyna, która do podstawówki chodziła pod koniec lat 80-tych. - Odprawiali czarne msze. Kiedyś ktoś tam znalazł martwego kota z wydłubanymi oczami. Sąsiadka opowiadała mojej mamie, że któregoś dnia na górkę zabłąkała się dziewczyna z chłopakiem. Romantycznego spaceru im się zachciało. I sataniści ich dopadli. Co zrobili, to nie wiem, ale podobno ta dziewczyna później wyprowadziła się z naszego osiedla i już nigdy do siebie nie doszła.

Po tej mrocznej łódzkiej historii nie ma śladu w kronikach policyjnych ani w prasie. Nikt nie znalazł dowodów, że sataniści w tych okolicach bywali. Ale nie ma przecież dowodów, że ich tam nie było! Legendy miejskie zazwyczaj nie mają nic wspólnego z prawdą, ale wierzą w nie i ci, którzy je opowiadają, i ci, którzy ich słuchają. To daje miejskim legendom niezwykłą moc.

Znawcy tematu (bo legendy miejskie stanową przedmiot badań dla poważnych naukowców, głównie zajmujących się folklorem) zauważyli, że te niezwykłe opowieści często bazują na strachu, utartych przekonaniach i lękach typowych dla czasów, w których się rodzą. I z czasem ewoluują, żeby nie stracić na wiarygodności.

Czarną wołgą w latach 60. jeździli groźni porywacze. Przerażający pojazd z oknami zasłoniętymi firanami pojawiał się na ulicach wszystkich polskich miast i wzbudzał panikę. Nic dziwnego, skoro co jakiś czas wychylał się z niego przestępca i porywał niewinne dziecko. Krew malucha miała służyć później do ratowania życia chorym na białaczkę Niemcom. Albo Żydom. Albo Rosjanom. Narodowość zmieniała się w zależności od tego, kto tę elektryzującą historię opowiadał. Niezmienny pozostawał natomiast efekt, jaki historia o czarnej wołdze wywoływała - przerażenie. Z biegiem lat auto tej marki przestało straszyć, a historia zaczęła śmieszyć. No bo kto uwierzy, że bezwzględny przestępca wyruszy na akcję wołgą? Co innego BMW (też obowiązkowo czarne). Robi wrażenie. Zamiast firanek ma przyciemnione szyby, a jego podstępni pasażerowie nie czyhają już na dziecięcą krew, tylko na kobiety. Atrakcyjne. Najlepiej młode. I takie BMW jakiś czas temu miało straszyć w Łodzi.

Sylwia, studentka: - To było latem. Wieczorami w okolicach ronda Lotników Lwowskich pojawiało się czarne BMW z przyciemnionymi szybami. Zwalniało na widok młodych kobiet. Ze środka wychylało się dwóch panów i wciągało ofiarę do środka. Dziewczyny były później sprzedawane do domów publicznych. Znajomi mnie ostrzegali, żebym nie chodziła w tych okolicach po zmroku. Nie wiem, czy policja już się tą sprawą zajęła.

W roli straszaka dobrze sprawdzała się też opowieść o poławiaczach kobiet przy łódzkich dyskotekach. Jerzy, 53-letni łodzianin: - W Łodzi nie jest bezpiecznie, szczególnie w dyskotekach. Krążą tam ludzie, którzy wybierają młode, zdrowo wyglądające kobiety. Zagadują, stawiają drinka i dorzucają do niego "pigułkę gwałtu". Nie, nie gwałcą, ale wykorzystują otumanioną kobietę jako dawcę organów. Budzi się później taka z wyciętą nerką. W Łodzi było już kilka takich przypadków. Nie wiem tylko, dlaczego policja nie reaguje. Opowiadałem tę historię znajomemu funkcjonariuszowi, ale mnie zbył. Powiedział, że to nie jego rewir.

W latach 90., razem z histerią związaną z AIDS, w Łodzi pojawiły się różne wariacje historii o wirusie. Przerażeni ludzie snuli dramatyczne opowieści o "znajomym znajomego", który zaraził się HIV u fryzjera i o "kuzynce kolegi", którą wirusem zaraził komar.

Dr Graliński, łowca legend miejskich: - Łatwo te opowieści potępić, bo to w końcu fałszywe, bzdurne historyjki. W dodatku mogą komuś wyrządzić krzywdę. Tyle że stanowią nieodłączny element komunikacji. I trzeba się z tym pogodzić.

Dr Graliński kolekcjonuje legendy miejskie z różnych stron kraju. Przypomina sobie także historię studencką, która docierała do niego z różnych miast, ale najczęściej - z Łodzi: - To opowieść o misji na Marsa. Podobno w czasie studenckiej imprezy kilku młodzieńców zapakowało się do tekturowego pudła z napisem "Misja na Marsa". Koledzy wypchnęli pudło z 12. piętra. Historia zakończyła się tragicznie. A gdy do pokoju wbiegli policjanci, zobaczyli, że następnych kilku śmiałków pakuje się do pudła. Był na nim napis: "Misja Ratunkowa"...

Terminu "legenda miejska" po raz pierwszy użył pod koniec lat 60. badacz folkloru amerykańskiego Richard Dorson. Nazwał tak miejskie mity, zwane też makroplotkami - czyli historie, które ludzie sobie opowiadają. Rozwojowi legendy miejskiej dużo dobrego zrobił internet - w sieci historie niesamowite rozprzestrzeniają się jak wirusy.