Wielkie inwestycje w Łodzi. Miały być naszą dumą, co z nich pozostało?

Projekt, od którego w pewnym sensie zaczęła się wizja Nowego Centrum Łodzi jako czegoś więcej, niż tylko terenu dookoła stacji kolejowej. Specjalna Strefa Sztuki (według projektu niemieckiej pracowni Moeller Architekten) miała być unikatowym w skali kraju muzeum sztuki nowoczesnej. Planowano ją pomiędzy dworcem Łódź Fabryczna, a Centrum Nauki i Techniki EC1 - mniej więcej tam, gdzie dziś planowane są biurowce Ghelamco. Choć znów nie wiadomo, w jakim stopniu będą to biura, a w jakim - mieszkania. Potrzeby inwestycyjne najpierw zweryfikowała epidemia Covid-19, a obecnie realizację prawdopodobnie opóźnia wojna w Ukrainie.

Brama Miasta miała być pierwszym projektem zrealizowanym w Łodzi przez Daniela Libeskinda - wybitnego przedstawiciela postmodernizmu w architekturze. Libeskind pochodzi właśnie z Łodzi i dlatego co jakiś czas próbuje w mieście szczęścia z jakimś odważnym projektem. Być może - jak na Łódź - zbyt odważnym.

Zgodnie z zapowiedziami Brama Miasta według projektu Libeskinda miała powstać tam, gdzie dziś stoi... Brama Miasta - czyli biurowiec firmy Skanska po zachodniej stronie Nowego Centrum Łodzi, od strony wlotu do ul. Traugutta. Biurowiec kryty cortenem również jest nowoczesny i zwraca uwagę. Z pewnością okazał się jednak mniej kontrowersyjny od pierwotnego projektu, a w realizacji - tańszy.

Drugi raz Daniel Libeskind próbował szczęścia z Łodzią na rogu ul. Włókienniczej i Kilińskiego. Tamten projekt spalił na panewce m.in. z powodu krytyki. Twierdzono, że za bardzo przytłoczy okolicę.

Trzecie - i jak do tej pory ostatnie - podejście Libeskinda do Łodzi to postmodernistyczna kamienica planowana na rogu ul. Jaracza i Wschodniej. Pod koniec kwietnia 2022 roku na tej działce prowadzono prace rozbiórkowe. Zapytany o nie Urząd Miasta Łodzi odpowiedział jednak, że miały one na celu jedynie uprzątnięcie terenu. O przyszłości projektu Nexus 21 (bo tak miałaby się nazywać kamienica przy ul. Jaracza 12) na razie nie wiadomo nic.

Wizja, która od razu spotkała się z falą krytyki - jak również kpin - choć nie wiadomo, czy niektórzy spośród kierowców stojących popołudniami w korku z centrum na Widzew nie żałuje po cichu, że nie udało się jej zrealizować.

Pomysł budowy podwieszanego mostu (właściwie "wiaduktu wantowego") nad "skrzyżowaniem marszałków" pojawił się na początku 2015 roku. W czasie, gdy trwała już budowa tunelu na trasie W-Z - i gdy stało się powszechnie wiadome, że budowanym za 780 mln zł tunelem nie przejedziemy pod al. Śmigłego-Rydza. 

Układ skrzyżowania ul. Kopcińskiego, al. Rydza-Śmigłego i trasy W-Z wymuszał zawieszenie wiaduktu na linach zaczepionych o dwa wysokie na kilkadziesiąt metrów pylony. Projekt negatywnie zaopiniował ówczesny wojewódzki konserwator zabytków.

Zatoka Sportu - czyli kompleks sportowy Politechniki Łódzkiej z basenem olimpijskim - to absolutny łódzki klasyk w kategorii rażących różnic pomiędzy zapowiedziami a ich realizacją. Zdobywczyni drugiego miejsca w ogólnopolskim plebiscycie na architektoniczną antynagrodę Makabryła 2017 miała być wizytówką architektoniczną PŁ. Klockowatą budowlę o wdzięku przywodzącym na myśl cegłę krytykowano tym mocniej, że znajduje się ona obok prestiżowego Wydziału Budownictwa, Architektury i Inżynierii Środowiska PŁ.

Według początkowych zapowiedzi (i wizualizacji) wizualnej lekkości miała dostarczać Zatoce Sportu elewacja z płyt ceramicznych lub cortenu (materiału, który Skanska zastosowała w Bramie Miasta). Ostatecznie corten zastąpił zwykły, pomarańczowy tynk.

Centrum handlowe Plaza Łódź miało powstać w sąsiedztwie dworca kolejowego Łódź Chojny, przy skrzyżowaniu ulic Rzgowskiej i Warneńczyka. Na terenie po dawnej Fabryce Kotłów i Radiatorów "Fakora" (jednego z niewielu w historii Łodzi zakładów przemysłu ciężkiego) miała powstać siedmiokondygnacyjna galeria handlowa z multupleksem Cinema City. O planach budowy w tym miejscu centrum handlowego mówiło się od 2009 roku, a w roku 2015 sprawa trafiła na sesję rady miejskiej. Powodem były protesty okolicznych mieszkańców, którzy obawiali się stłamszenia okolicznego biznesu i przytłoczenia okolicy przez wielką budowlę (na wizualizacji widać, że lekka z pozoru galeria miała dorównywać wysokością wieży ciśnień).

Ostatecznie łódzka Plaza nie powstała, a w 2020 roku inny inwestor wybudował na terenie Fakory niewielki park handlowy, m.in. z Lidlem, Rossmannem i KFC.

O tej inwestycji pamiętają już prawdopodobnie tylko najwięksi pasjonaci łódzkich niespełnionych fantazji. W roku 2009 - kiedy mówiło się już o projekcie Nowego Centrum Łodzi, lecz nie było jeszcze wiadomo w którą stronę pójdzie jego realizacja - w Łodzi pojawili się tajemniczy inwestorzy z Ameryki (podobno Amerykanie polskiego pochodzenia). Zapowiadali oni budowę przy ul. Wierzbowej 44 ok. 200-metrowego wieżowca.

Drapacz chmur miał mieć 46 kondygnacji naziemnych, a jego elewacja niemal w całości miała zostać wykonana ze szkła. Robocza nazwa inwestycji brzmiała Harfa. Na dachu wieżowca miało znaleźć się lądowisko dla helikopterów. Miał on też być wyposażony w windy zewnętrzne, które podczas jazdy pozwalałaby podziwiać panoramę miasta.

Projekt nie zyskał aprobaty urzędników z oczywistych względów - wokół przeważają budynki o zaledwie kilku (a nie kilkudziesięciu) kondygnacjach. Nie mówiąc już o tym, że pod podanym adresem również znajduje się budynek po starej fabryce, a od strony ulicy - kamienica. Sądząc po mało szczegółowej wizualizacji (dostępna w serwisie Urbanity), wstępnie planowano wbudować któryś z tych obiektów w dolne kondygnacje wieżowca.

Jeśli chodzi o pomysły budowania wieżowców w nietypowych dla wysokich budowli miejscach nie sposób nie przypomnieć idei wieżowców na Księżym Młynie. Ok. 15 lat temu, na terenie dawnego Uniontexu kilka ponadstumetrowych wieżowców planował wznieść australijski inwestor. Inwestycja spotkała się z ogromnym społecznym oporem i dziś ze świecą szukać kogokolwiek, kto z perspektywy czasu gotów byłby jej bronić.

Z tamtym inwestorem powiązany jest też obecny właściciel terenu, który na terenie Uniontexu buduje osiedle mieszkaniowe (na wizualizacji).  

Wielki plac zabaw w Parku na Zdrowiu cieszy się dużą popularnością wśród łodzian (zwłaszcza tych, którzy odwiedzają park z dziećmi). Wśród dorosłych, którzy wspominają własne dzieciństwo często można jednak usłyszeć, że plac zabaw nie jest tym, czym był znajdujący się kiedyś w tym miejscu Lunapark. A w nim kolejka górska, diabelski młyn i karuzele sprowadzone z Wiednia.

Lunapark działał na Zdrowiu od lat siedemdziesiątych XX wieku. Zamknięto go w roku 2016, ponieważ znajdujące się w nim atrakcje stwarzały coraz większe zagrożenie dla odwiedzających. Zanim jednak to się stało, długo ważyła się jego przyszłość - w tym ewentualne doinwestowanie przez właścicieli, z którymi podpisano by wieloletnią umowę.

Jedną z ostatnich inwestycji poczynionych w łódzkim Lunaparku była widoczna na zdjęciu karuzela z szesnastoma dwuosobowymi gondolami na kole o średnicy 20 m. 

Pomysł zbudowania hotelu w okolicy Aquaparku Fala pojawił się już w 2006 roku, czyli jeszcze przed sfinalizowaniem budowy samego parku wodnego. Rozważano wówczas połączenie hotelu z aquaparkiem w ramach jednego kompleksu architektonicznego, lecz nie było wiadomo w jakiej formie inwestycję należałoby finansować. Pomysł budowy hotelu przy aquaparku powrócił w roku 2013, a ostatnio w roku 2019 - kiedy ogłoszono nawet w tej sprawie dialog techniczny.

Hotel miałby powstać w miejscu sąsiadującej z aquaparkiem dawnej przepompowni. Z pomysłu nikt się publicznie nie wycofał, ale na realizację czekamy.

Wieżowiec Zielona Office miał stanąć w pobliżu skrzyżowania ul. Zielonej z al. Włókniarzy. Jego budowę planowała łódzka firma Teem Development. Według założeń miał to być 30-piętrowy drapacz chmur w kształcie elipsy, o wysokości ok. 80 metrów. O ostatecznej wysokości miał zadecydować Urząd Lotnictwa Cywilnego.

Zakończenie budowy planowano na 2011 rok. Nigdy się jednak nie rozpoczęła. 

Kolejny niezrealizowany łódzki projekt to - tak się przypadkiem złożyło - kolejny wieżowiec. Ten miał się znajdować się między ul. Gdańską 127, a Żeromskiego 94 - naprzeciwko szpitala im. WAM. Gdyby powstał, sąsiadowałby z biurowcem Agraf, w którym łódzką siedzibę ma Tomtom.

Plany budowy tego wieżowca miała w 2008 roku firma Interkobo. Miał to być 22-piętrowy gmach o zróżnicowanej wysokości: od strony ul. Żeromskiego - niemal 68 m, od Gdańskiej - niewiele ponad 72 m. Projekt obejmował nie tylko nową zabudowę, ale również adaptację stojącej na działce kamienicy.

Pomysł budowy toru Formuły 1 na łódzkim Brusie był jednym z najniezwyklejszych pomysłów, na jakie okresowo wpadali łódzcy decydenci. Pojawił się, z jednej strony, na fali sukcesów Roberta Kubicy, a z drugiej strony, miał też zaradzić goryczy, która zapanowała wśród łodzian po tym, jak naszego miasta zabrakło wśród miast gospodarzy Euro 2012 (m.in. w skutek skandalicznie przygotowanego wniosku). Pomimo, że wydaje się on wyjątkowo abstrakcyjny, to swego czasu tak bardzo zyskał na popularności, że lokalni zdawali się wyrywać go sobie nawzajem.

Na pomysł (jak wynika z tekstów łódzkiej "Wyborczej" sprzed lat) wpadła Hanna Zdanowska, która od 2007 roku była wiceprezydentką u Jerzego Kropiwnickiego, a odpowiadała m.in. za sport. W przygotowanej wówczas przez Zdanowską strategii dla sportu był nie tylko tor Formuły 1, ale także tor wioślarsko-kajakowy w Łodzi. W tym czasie taką samą inwestycję zapowiadał też Jacek Lipiński, burmistrz Aleksandrowa Łódzkiego, a ostatecznie przylgnęła ona do Włodzimierza Tomaszewskiego - prawej ręki prezydenta Kropiwnickiego. Być może dlatego, że trzy dni po referendum w sprawie odwołania Kropiwnickiego ówczesny wiceprezydent Tomaszewski zwołał na Brusie konferencję prasową w sprawie budowy toru Formuły 1. Miała już być decyzja o warunkach zabudowy, a tor miał wybudować prywatny inwestor. Na zapowiedziach się skończyło.

Właściwie niewłaściwe jest przedstawianie tego projektu mianem fantazji. Perspektywa jego realizacji była jak najbardziej realna, a na drodze do niej stanęła tylko polityka Prawa i Sprawiedliwości. To rząd PiS w 2016 roku zerwał kontrakt na zakup śmigłowców wielozadaniowych, jaki z firmą Airbus Helicopters zawarł rząd PO-PSL.

Umowa zakładała utworzenie w Łodzi (konkretnie w Wojskowych Zakładach Lotniczych nr 1) linii produkcyjnej zamówionych dla polskiego wojska 50 śmigłowców HA225 Caracal. Bezpośrednio w fabrykach Airbusa w Łodzi, Radomiu i Dęblinie miało znaleźć pracę 1250 osób, u podwykonawców - kolejne 2000.

Kolejna inwestycja, która miała być dla Łodzi kołem zamachowym rozwoju gospodarczego, a którą storpedował rząd PiS - a dokładnie ówczesny minister obrony Antoni Macierewicz.

W 2017 roku Agencja Mienia Wojskowego na ostatniej prostej odwołała sprzedaż liczącej ponad 33 ha działki przy ul. Pryncypalnej. To właśnie tam, w miejscu m.in. magazynów, koszarów i garaży, miał powstać terminal przeładunkowy będący ważnym elementem Nowego Jedwabnego Szlaku, który połączył Chiny z Europą.

W roku 2021 w nieruchomości, w której miał być polsko-chiński terminal cargo uruchomiono biura Wojsk Obrony Terytorialnej.

Na koniec przykład chyba najbardziej spektakularnej z niezrealizowanych w Łodzi inwestycyjnych fantazji. Camerimage Łódź Center - czyli centrum festiwalowe planowane pierwotnie w Nowym Centrum Łodzi - zaprojektował światowej sławy architekt, dekonstruktywista Frank Ghery. O jego budowę zabiegał natomiast Marek Żydowicz, organizator festiwalu Camerimage, który w latach 2000-2009 organizowano w Łodzi. W cenutrm planowano salę projekcyjno-teatralno-koncertową na 2,5-3 tys. osób, ekran 28 na 16 m, drugą salę na 800 miejsc do spektakli muzycznych, cztery sale kinowe, przestrzeń wystawienniczą na 3 tys. mkw., dwa poziomy foyer, specjane pomieszczenia dla jury Camerimage, dla prasy, sale konferencyjne, restauracje itd. Koszt: 600 mln zł (po ówczesnym kursie), z czego co najmniej połowę miało wyłożyć miasto.

Centrum festiwalowe miało znajdować się niedaleko Specjalnej Strefy Sztuki (pierwszy slajd w niniejszej galerii). Jego idea była powiązana z obecnością w Łodzi festiwalu Camerimage. Dziś nie ma ani centrum, ani festiwalu.